Tân Bộ trưởng Tài chính muốn minh bạch giá cả, lỗ lãi

Cụ thể, cơ quan đầu tiên tôi sẽ phải làm việc là Cục Quản lý giá, bởi kiểm soát giá đang là vấn đề quan trọng.

Bộ Tài chính và cá nhân tôi cho rằng điều hành và quản lý giá phải theo cơ chế thị trường nhưng cơ chế thị trường ấy phải gắn liền với các vấn đề an sinh xã hội, hỗ trợ người nghèo, người có thu nhập thấp.

Việc điều hành giá cả, nhất là với những mặt hàng như điện, xăng dầu cần phải dựa trên yếu tố minh bạch chi phí và giá thành.

Bộ cũng sẽ ưu tiên kiểm soát giá một số mặt hàng khác rất quan trọng như thuốc chữa bệnh, giá lương thực, nhất là lúa gạo, và các nguyên liệu đầu vào cho sản xuất nông nghiệp.

Cụ thể chuyện minh bạch đối với quản lý và kiểm soát giá như thế nào, thưa ông?

Chuyện lãi lỗ của điện lực, hay Petrolimex là ví dụ.

Từ nay đến cuối năm, áp lực tăng giá điện, nói chính xác hơn là áp lực tăng giá cao đối với điện đã giảm bớt. Nguyên nhân quan trọng là năm nay nước về hồ sớm. Nhiều tổ máy sản xuất điện ở Sơn La đã đi vào hoạt động. Một số cơ sở điện cũng đã tham gia vào mạng lưới… Thủy điện lại là điện giá rẻ, việc sử dụng các nguồn điện giá cao như sản xuất từ gas, than… giảm đi. Vì vậy, mức độ dự báo lỗ của điện theo đó cũng sẽ giảm bớt.

Theo tính toán đầu năm của EVN, lỗ lũy kế 6 tháng đầu năm lên tới 47.000 tỷ đồng. Khi vào thanh tra kiểm toán, gây áp lực, EVN đã có thông tin phản hồi, điều chỉnh mức lỗ lũy kế xuống còn 35.000 tỷ đồng. Điều này chủ yếu do dự toán sai về tỉ giá. EVN dự toán tỉ giá - một trong các yếu tố tính giá thành sản xuất - là 23.000 VND/USD trong khi thực tế hiện nay chỉ ở mức 20.600-20.700 VND/USD.

Khi thực hiện kiểm toán, tôi cũng nói với lãnh đạo EVN, tình hình hiện nay, không thể có chuyện EVN lỗ nhiều hơn năm ngoái. Số liệu năm trước đã chốt, EVN đương nhiên phải đưa ra một con số khác, thấp hơn.

Với Petrolimex, tôi biết dư luận cũng đặt rất nhiều câu hỏi liên quan đến chuyện lỗ lãi của Tổng công ty này. Tôi sẽ cùng anh em kiểm tra, rà soát kĩ thông tin về Petrolimex, để thông tin cho Quốc hội và người dân biết.

Hiện nay, chúng ta cũng đang kiểm toán việc trích lập và sử dụng quỹ bình ổn giá xăng dầu. Khi kiểm toán chắc chắn sẽ động tới doanh thu, chi phí của các doanh nghiệp kinh doanh mặt này. Khi đó, số liệu sẽ minh bạch ra.

Với những kinh nghiệm tôi có được trong thời gian tham gia lĩnh vực kiểm toán thì chắc chắn tới đây chuyện giá cả, lỗ lãi sẽ đảm bảo tính minh bạch hơn.

Sắp tới, sau điện và xăng dầu, sẽ có nhiều mặt hàng quan trọng sẽ được "thả" giá theo cơ chế thị trường. Liệu điều này có tạo ra áp lực lớn cho nền kinh tế, thưa ông?

Tôi cho rằng, mấu chốt vấn đề nằm ở chỗ cần làm rõ tính minh bạch về lỗ lãi của doanh nghiệp.

Theo tôi, doanh nghiệp kêu lỗ thì cũng cần làm rõ khái niệm lỗ ở đây là gì. Ví dụ với Petrolimex. Giá bán lẻ xăng dầu được xây dựng trên cơ sở giá định hướng, giá cơ sở. Giá cơ sở được tính toán bao gồm giá CIF, cộng với thuế nhập khẩu, tiêu thụ đặc biệt, nhân với tỷ giá, sau đó cộng với chi phí lưu thông xăng dầu. Sau đó, doanh nghiệp được cộng thêm lãi định mức 300 đồng/lít, cộng thêm quỹ bình ổn giá với mức cao nhất 500 đồng và một số khoản phụ phí khác.

Cách thức điều hành của chúng ta lâu nay là khi giá định hướng này cao hơn giá bán lẻ trong nước do yếu tố khách quan như giá thế giới tăng, khi đó có các biện pháp như giảm thuế, ngừng trích lập quỹ hoặc tăng giá được áp dụng. Còn khi giá cơ sở hơn giá bán lẻ nguyên nhân xuất phát từ việc doanh nghiệp tăng chi phí bán hàng, thì cái này doanh nghiệp phải chịu. Tương tự khi giá cơ sở thấp hơn giá bán lẻ do yếu tố như giá thế giới giảm khi đó cần điều chỉnh giá bán lẻ xuống.

Như vậy, nói lỗ ở đây là chênh lệch giữa giá cơ sở và giá bán lẻ chứ không phải là doanh nghiệp lỗ, bởi họ đã có lợi nhuận định mức ở trong giá là 300 đồng mỗi lít rồi. Nếu không minh bạch cái này ra sẽ rất khó trong quản lý. Tôi sẽ yêu cầu Cục Quản lý giá báo cáo kỹ hơn về vấn đề này.

Qua EVN, chúng tôi rút được bài học kinh nghiệm về trách nhiệm của DN trong việc cung cấp số liệu, thông tin. Một khi cơ quan chức năng tăng kiểm tra, giám sát, DN sẽ minh bạch hơn, chính quyền trách nhiệm hơn.

Không để khủng hoảng nợ

Ngoài lo chuyện kiểm soát giá cả, minh bạch lỗ lãi của các tập đoàn, tổng công ty, trong bối cảnh hiện nay, đâu là những thách thức của vị trí tư lệnh ngành tài chính, thưa Bộ trưởng?

Trước hết, nguồn thu ngân sách tới đây sẽ khó khăn hơn rất nhiều. Dư địa ngân sách từ đất đai càng ngày càng giảm đi; thu từ xuất khẩu, bán tài nguyên khoáng sản thô ngày càng cạn kiệt, đó là chưa nói đến việc phải nhập ngược trở lại (Việt Nam đã bắt đầu phải nhập than rồi).

Việt Nam lại đạt ngưỡng nước thu nhập trung bình, lượng vốn ODA chảy vào cũng sẽ giảm đi. Tôi cho rằng nguồn thu ngân sách trong thời gian tới sẽ cực kỳ khó khăn.

Vấn đề thứ hai, lớn hơn, quan trọng hơn việc tạo nguồn thu là phân bổ và sử dụng ngân sách. Chính sách tài chính quốc gia luôn tính đến việc huy động hợp lý mọi nguồn lực của xã hội sao cho hiệu quả chứ không phải chỉ có ngân sách nhà nước, mới đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế. Nhất là để tạo ra 3 đột phá chiến lược, chúng ta cần tới nguồn ngân sách khổng lồ. Nguyên tắc là thu nhiều hơn thì chúng ta sẽ chi được nhiều hơn. Vì thế, để đáp ứng yêu cầu phát triển, chúng ta phải lo tháo gỡ chính sách thật tốt.

Một vấn đề nữa là tình hình trái phiếu Chính phủ, nợ công của Việt Nam đã ở mức cao, bên cạnh các vấn đề khác về sử dụng hiệu quả nhất chi tiêu công, giảm dần bội chi ngân sách...

Tôi cho rằng việc quản lý kiểm soát chặt chẽ nợ quốc gia, nợ công, nợ nước ngoài cũng là vấn đề quan trọng để đảm bảo giới hạn an toàn không để rơi vào tình trạng như một số nước châu Âu hiện nay.

Bên cạnh đó, phải đổi mới hiệu quả mô hình doanh nghiệp nhà nước, các tập đoàn, tiếp tục đẩy mạnh công tác cổ phần hóa... Tất cả những phần việc trên đều là nhiệm vụ của Bộ Tài chính trong thời gian tới.

Phương Loan ghi

'Đối ngoại phải đóng góp giữ chủ quyền dân tộc'

"Trách nhiệm của đối ngoại là phải làm sao đóng góp giữ chủ quyền dân tộc. Phải duy trì hòa bình, duy trì quan hệ tốt với các nước" - tân Bộ trưởng Ngoại giao.

Tân Tổng Thanh tra Chính phủ: Có cám dỗ, tôi sẽ tránh

"Nếu có cám dỗ, tôi sẽ tránh và giáo dục công chức trong bộ máy phải trung thực, trong sạch", tân TTCP Huỳnh Phong Tranh chia sẻ.

Bộ trưởng Xây dựng: Đánh giá lại nhu cầu nhà ở

Tân Bộ trưởng Xây dựng Trịnh Đình Dũng chia sẻ với báo giới về chủ trương đẩy mạnh xây dựng nhà ở xã hội, lý giải nguyên nhân nóng lạnh của thị trường bất động sản.

Bộ trưởng Tài chính Vương Đình Huệ (phải). Ảnh: Lê Anh Dũng