07 phương pháp sơ chế dược liệu, vị thuốc cổ truyền

Tiến Đạt

07 phương pháp sơ chế dược liệu, vị thuốc cổ truyền

Phương pháp 1: Phương pháp loại tạp

- Mục đích:

+ Loại bỏ những bộ phận không dùng, không đủ tiêu chuẩn làm thuốc;

+ Loại những bộ phận gây ra tác dụng không mong muốn;

+ Loại bỏ những tạp chất lẫn vào trong quá trình phơi sấy và tạp chất độc;

+ Tạo ra sự đồng đều về mặt kích thước.

- Kỹ thuật sơ chế: Tiến hành loại bỏ các bộ phận không dùng làm thuốc (rễ phụ, đầu rễ, lõi rễ, lông, lớp bần...).

Phương pháp 2: Phương pháp rửa

- Mục đích:

+ Làm sạch dược liệu;

+ Làm mềm dược liệu;

+ Khử mùi hôi tanh của một số dược liệu (dùng nước sắc của một số dược liệu có tinh dầu);

+ Giảm tác dụng không mong muốn.

- Kỹ thuật sơ chế: Rửa bằng nước sinh hoạt để loại bỏ tạp cơ học (đất, cát, sỏi...). Có thể rửa 1 – 3 lần tùy từng loại dược liệu. Để ráo nước, phơi, sấy đến khi khô.

Phương pháp 3: Phương pháp ngâm

- Mục đích:

+ Làm mềm dược liệu để dễ thái, chặt và chế biến;

+ Loại muối bám vào dược liệu, loại tạp chất;

+ Giảm độc tính, loại nhớt ngứa, giảm tác dụng không mong muốn - Tăng dẫn thuốc vào kinh.

- Kỹ thuật sơ chế: Rửa sạch dược liệu, sau đó ngâm dược liệu ngập trong nước (thưởng để nước ngấm vào khoảng 3/10 dược liệu).

Thời gian ngâm tùy thuộc vào bản chất, kích thước, mục đích sử dụng và nhiệt độ của mùa. Quá trình ngầm phải thường xuyên khuấy đảo và hay nước nhiều lần.

Phương pháp  4: Phương pháp ủ

- Mục đích:

+ Làm mềm dược liệu để dễ thái, chặt;

+ Lên men được liệu;

+ Làm thơm dược liệu;

+ Tạo dáng ngay sau thu hái;

+ Để phụ liệu ngấm vào được liệu.

- Kỹ thuật sơ chế: Rửa sạch dược liệu, cho vào trong thiết bị kín để ủ, trong quá trình ủ đảo đều hoặc phun nước, phụ liệu đến khi đạt yêu cầu. Lấy ra, để ráo nước.

Phương pháp 5: Phương pháp thái phiến, cắt đoạn

- Mục đích: Phân chia dược liệu đến kích thước thích hợp.

- Kỹ thuật sơ chế: Rửa, ngâm, ủ hoặc làm mềm dược liệu trước khi thái phiến, cắt đoạn.

Tùy theo đặc tính của dược liệu và yêu cầu riêng, tiến hành thái phiến hoặc cắt đoạn dược liệu bằng các thiết bị phù hợp đến kích thước thích hợp.

Phương pháp 6: Phương pháp phơi

- Mục đích: Làm khô dược liệu, bảo quản được liệu.

- Kỹ thuật sơ chế:

+ Phơi âm can (không trực tiếp dưới nắng): áp dụng đối với các dược liệu chứa tinh dầu.
Dược liệu sau khi thái, cắt được tài đều ra khay, tiến hành phơi dưới bóng mát, nơi thoáng gió đến khi đạt độ ẩm thích hợp.

+ Phơi trực tiếp dưới nắng: áp dụng đối với tất cả các dược liệu, trừ dược liệu chứa tinh dầu.
Dược liệu sau khi thái, cắt được tãi đều ra khay, tiến hành phơi ngoài trời nắng đến khi đạt độ ẩm thích hợp.

Phương pháp 7: Phương pháp sấy

- Mục đích: Làm khô dược liệu, bảo quản dược liệu.

- Kỹ thuật sơ chế: Cho dược liệu vào các khay sấy, cài đặt nhiệt độ, thời gian cho phù hợp từng loại dược liệu. Sấy đến khi đạt độ ẩm thích hợp.

Thông tư 14/2024/TT-BYT có hiệu lực từ ngày 20/10/2024 và thay thế Thông tư 30/2017/TT-BYT .