Chính thức ban hành Luật Trí tuệ nhân tạo (AI)

Lần đầu tiên ban hành Luật Trí tuệ nhân tạo (AI)(Hình từ internet)

Chính thức ban hành Luật Trí tuệ nhân tạo (AI)

Trong ngày 10/12/2025, Quốc hội đã bấm nút thông qua 34 luật mới, điều chưa từng có tiền lệ về số lượng luật được thông qua trong một ngày.

Trong số 34 luật thông qua bao gồm có Luật Trí tuệ nhân tạo, luật đầu tiên quy định khung pháp lý toàn diện cho lĩnh vực trí tuệ nhân tạo - một trong những lĩnh vực cốt lõi trong thời đại phát triển số và kỷ nguyên công nghệ mới.

Về cấu trúc luật, Luật Trí tuệ nhân tạo chỉ là khung ngắn gọn quy định nguyên tắc và khuôn khổ quản lý nhà nước đối với trí tuệ nhân tạo. Những nội dung kỹ thuật sẽ được quy định tại nghị định. Đây là cách tiếp cận phù hợp với lĩnh vực công nghệ có tốc độ phát triển nhanh.

* Chỉ điều chỉnh đầu ra và hành vi sử dụng trí tuệ nhân tạo

Về mô hình trí tuệ nhân tạo, luật không điều chỉnh mô hình bởi mô hình là sáng tạo nội bộ của doanh nghiệp. Luật chỉ điều chỉnh đầu ra và hành vi sử dụng trí tuệ nhân tạo, cũng như rủi ro trí tuệ nhân tạo gây ra đối với xã hội. Đây là thông lệ quốc tế bảo đảm không cản trở đổi mới sáng tạo.

* Quy định 03 mức độ rủi ro của hệ thống AI

Về quản lý theo mức độ rủi ro, dự thảo luật đã giảm từ bốn xuống ba mức: rủi ro thấp, trung bình và cao, kèm theo một điều về các hành vi bị cấm bảo đảm phân tầng quản lý rõ ràng và minh bạch.

Giải trình về kiểm tra hệ thống AI rủi ro cao, Bộ trưởng khẳng định dự thảo luật quy định nghĩa vụ tối thiểu trước khi triển khai; doanh nghiệp phải tự chuẩn bị hồ sơ đánh giá an toàn nhưng không phải xin phép. Hồ sơ sẽ phải xuất trình khi cơ quan quản lý thực hiện hậu kiểm.

Về bồi thường thiệt hại, dự thảo đã bỏ mức phạt theo doanh thu. Luật quy định bồi thường toàn bộ thiệt hại và có chế tài đình chỉ cung cấp dịch vụ. Đây là các biện pháp đủ mạnh và phù hợp với luật pháp Việt Nam.

Về việc hệ thống trí tuệ nhân tạo rủi ro cao có phải là nguồn nguy hiểm cao độ hay không? Hệ thống trí tuệ nhân tạo trong dự thảo là phần mềm rủi ro từ việc ra quyết định, không phải rủi ro vật lý tự thân như xe cơ giới hay chất nổ. Vì vậy, dự thảo luật không xếp hệ thống trí tuệ nhân tạo có rủi ro cao vào nhóm nguồn nguy hiểm cao độ. Tuy nhiên, để tăng cường bảo vệ người dân, dự thảo luật bổ sung cơ chế bồi thường thiệt hại nghiêm ngặt, quy định trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho các chủ thể liên quan ngay cả khi không có lỗi.

Đối với quy định về thúc đẩy phát triển và đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, dự thảo luật đưa ra các chính sách thúc đẩy phát triển chuyển giao bao gồm: phát triển hạ tầng trí tuệ nhân tạo, mở rộng tiếp cận dữ liệu dùng chung, hỗ trợ thử nghiệm mô hình mới, ưu đãi cho doanh nghiệp trí tuệ nhân tạo, phát triển nhân lực và hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa ứng dụng trí tuệ nhân tạo. Các chính sách này nhằm hình thành hệ sinh thái trí tuệ nhân tạo tự chủ, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

* Ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong các ngành, lĩnh vực

Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong các ngành, lĩnh vực phải tuân thủ nguyên tắc quản lý rủi ro theo quy định của Luật này và phù hợp với pháp luật có liên quan.

Đối với các lĩnh vực thiết yếu có tác động trực tiếp đến tính mạng, sức khỏe, quyền và lợi ích hợp pháp của con người hoặc trật tự, an toàn xã hội, việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo phải được quản lý rủi ro ở mức độ chặt chẽ hơn, phù hợp với đặc thù của từng lĩnh vực, trong đó bao gồm một số lĩnh vực sau:

- Lĩnh vực y tế: bảo đảm an toàn cho người bệnh; độ tin cậy trong điều kiện sử dụng thực tế; bảo vệ dữ liệu sức khỏe theo quy định của pháp luật;

- Lĩnh vực giáo dục: bảo đảm phù hợp với đặc điểm lứa tuổi và sự phát triển của người học; phòng ngừa rủi ro trong đánh giá, phân loại và tác động đến người học; bảo đảm an toàn dữ liệu và quyền riêng tư.

Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong hoạt động nghiên cứu khoa học phải bảo đảm tuân thủ đạo đức nghiên cứu, liêm chính khoa học và phòng ngừa hành vi gian lận, đạo văn trong quá trình nghiên cứu và công bố kết quả.

Chính phủ, bộ, cơ quan ngang bộ trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của mình quy định chi tiết yêu cầu về an toàn, quản lý rủi ro và điều kiện triển khai đối với việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong ngành, lĩnh vực quản lý, bảo đảm phù hợp với Luật Trí tuệ nhân tạo.

Luật Trí tuệ nhân tạo 2025 có hiệu lực thi hành từ ngày 01/3/2026.