Quyết định 3875: Bộ tiêu chí xây dựng hệ thống chuẩn mực gắn với các giá trị văn hóa truyền thống

Quyết định 3875: Bộ tiêu chí xây dựng hệ thống chuẩn mực gắn với các giá trị văn hóa truyền thống (Hình từ Internet)

Ngày 30/10/2025, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành Quyết định 3875/QĐ-BVHTTDL ban hành “Bộ tiêu chí xây dựng hệ thống các chuẩn mực, giá trị văn hóa sống xanh, lối sống xanh gắn với các giá trị văn hóa truyền thống”

Quyết định 3875: Bộ tiêu chí xây dựng hệ thống chuẩn mực gắn với các giá trị văn hóa truyền thống

Theo đó Bộ tiêu chí xây dựng hệ thống các chuẩn mực, giá trị văn hóa sống xanh, lối sống xanh gắn với các giá trị văn hóa truyền thống gồm:

Lĩnh vực lễ hội 

Chuẩn mực chung: Xây dựng môi trường văn hóa lễ hội văn minh, lành mạnh, an toàn, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc, đồng thời giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường, cảnh quan di tích và hệ sinh thái.

Các tiêu chí cụ thể:

(1) Tiêu chí về quản lý và tổ chức

(i) Lập kế hoạch bền vững

Ban Tổ chức lễ hội xây dựng kế hoạch, chương trình, kịch bản được phê duyệt, trong đó lồng ghép các yêu cầu về bảo vệ môi trường, tiết kiệm tài nguyên, bảo tồn giá trị văn hóa cốt lõi.

(ii) Tuân thủ quy định

Công tác quản lý nhà nước về lễ hội phải chặt chẽ, đúng quy định của pháp luật, đàm bào các văn bản chỉ đạo được ban hành kịp thời.

(iii) Nâng cao năng lực

Tổ chức tập huấn, bồi dưỡng cho Ban Tổ chức, các đơn vị dịch vụ và cộng đồng về kiến thức thực hành lối sống xanh, ứng xử văn minh trong lễ hội.

(iv) Giám sát và đánh giá

Thường xuyên tổ chức thanh tra, kiểm tra trước, trong và sau lễ hội; sơ kết, tổng kết để đánh giá hiệu quả và rút kinh nghiệm.

(2) Tiêu chỉ về bảo vệ môi trường và cảnh quan

(i) Quản lý chất thải

- Thực hiện phân loại rác thải tại nguồn, trang bị đầy đủ hệ thống thu gom, chứa rác thải và xử lý theo quy định.

- Tuyên truyền, vận động người tham gia không xả rác bừa bãi, bỏ rác đúng nơi quy định.

- Hạn chế tối đa việc sử dụng đồ nhựa dùng một lần, khuyến khích sử dụng các vật liệu thân thiện với môi trường (lá cây, giấy, vật liệu tự phân hủy) trong đóng gói đồ lẻ, thực phẩm.

(ii) Vệ sinh và an toàn

- Bố trí khu vệ sinh thuận tiện, sạch sẽ, phù hợp với di tích.

- Đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, các sản phẩm bày bản phải rõ nguồn gốc, xuất xử.

(iii) Bảo vệ cảnh quan

- Các khu dịch vụ, hàng quân, bãi gửi xe được bố trí hợp lý, đảm bảo mỹ quan, không lấn chiếm khuôn viên di tích, lễ hội.

- Bảo vệ cây xanh, nguồn nước, không gian sinh thái tự nhiên gắn liền với di tích và địa điểm tổ chức lễ hội. Giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa bảo tồn và phát triển.

(3) Tiêu chí về bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa bền vững

(i) Tôn trọng giá trị gốc

Các nghi lễ, hoạt động trong lễ hội phải bảo tồn, phục dựng được bản sắc văn hóa truyền thống, tránh lại càng, thương mại hóa quá mức.

(ii) Loại bỏ hủ tục

Bài trừ các hủ tục, tập quán lạc hậu, nghi lễ có tính bạo lực, các hành vi phản cảm trái với thuần phong mỹ tục của dân tộc.

(iii) Phát huy vai trò chủ thể

Phát huy vai trò của các nghệ nhân, cộng đồng trong việc thực hành, trao truyền và gìn giữ các giá trị văn hóa truyền thống.

(iv) Tổ chức hoạt động văn hóa lành mạnh

Các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao phải vui tươi, lành mạnh, phù hợp với phong tục, tập quán và không gian thiêng của lễ hội.

(4) Tiêu chí về ứng xử văn hóa và lối sống xanh

(i) Trang phục lịch sự

Người tham gia lễ hội mặc trang phục gọn gàng, lịch sự, phù hợp với không gian tôn nghiêm của di tích, lễ hội.

(ii) Ứng xử văn minh

Có thái độ ứng xử văn minh, lịch sự, không nói tục, xúc phạm tâm linh; không chen lấn, xô đẩy, giữ gìn trật tự, an ninh chung.

(iii) Thực hành tín ngưỡng đúng cách

- Thắp hương, hóa vàng mã đúng nơi quy định.

- Đặt tiền lẻ, công đức đúng nơi quy định, không cài, đặt, ném, rài tiền bừa bãi.

(iv) Tiêu dùng có trách nhiệm

Mua bán, sử dụng các sản phẩm có nguồn gốc từ động vật theo quy định pháp luật hiện hành.

Lĩnh vực di sản văn hóa

Chuẩn mực chung: Quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hỏa tuần thủ nguyên tắc bền vững, giữ gìn tối đa yếu tố gốc cấu thành di tích và tính toàn vẹn của cảnh quan văn hóa, gắn kết hài hòa giữa bảo tồn và phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là du lịch xanh.

Các tiêu chí cụ thể:

(1) Tiêu chí về quy hoạch, bảo quản và tu bổ

(i) Lồng ghép yếu tố xanh trong quy hoạch

Quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích có lồng ghép nội dung bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo vệ tài nguyên rừng, đa dạng sinh học và cảnh quan văn hóa của di tích.

(ii) Sử dụng vật liệu bền vững

Ưu tiên sử dụng vật liệu truyền thống, vật liệu tại chỗ, thân thiện với môi trưởng trong công tác bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích, bảo đảm giữ gìn tối đa yếu tố gốc.

(iii) Áp dụng công nghệ sạch

Khuyến khích nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ tiên tiến, công nghệ sạch trong hoạt động bảo tồn, số hóa và phát huy giá trị di sản.

(iv) Bảo vệ cảnh quan di tích

Việc xây dựng, sửa chữa trong khu vực di tích phải được kiểm soát chặt chẽ, không làm sai lệch giá trị, không phá vỡ cảnh quan văn hóa hay biến dạng địa hình; giữ gìn yếu tố gốc, môi trường và hệ sinh thái của di tích, bảo đảm hài hóa giữa bảo tồn và phát triển bền vững.

(2) Tiêu chỉ về khai thác, phát huy giá trị gắn với lối sống xanh

(i) Du lịch di sản bền vững

Tổ chức các hoạt động du lịch tại di sản tuân thủ các nguyên tắc của du lịch bền vững, hạn chế số lượng khách tham quan tại các khu vực nhạy cảm để giảm tác động tiêu cực.

(ii) Sản phẩm văn hóa xanh

Khuyến khích phát triển các sản phẩm, dịch vụ văn hóa, du lịch (đồ lưu niệm, ẩm thực, trải nghiệm) sử dụng nguyên liệu địa phương, thân thiện môi trường và đề cao giá trị thủ công truyền thông.

(iii) Giao thông xanh

Ưu tiên sử dụng các phương tiện giao thông không phát thài hoặc ít phát thải (xe điện, xe đạp, đi bộ) trong các khu vực lõi của di sản.

(iv) Chia sẻ lợi ích với cộng đồng

Các hoạt động phát huy giá trị di sản đảm bảo hài hòa lợi ích, tạo sinh kế bền vững cho cộng đồng địa phương, khuyến khích họ tham gia vào công tác bảo vệ di sản.

(3) Tiêu chí về nâng cao nhận thức cộng đồng

(i) Giáo dục di sản

Nghiên cứu, xây dựng các chương trình giáo dục, thuyết minh, diễn giải tại di sản, nhấn mạnh mối quan hệ mật thiết giữa di sản văn hóa và môi trường tự nhiên, lịch sử hình thành và các giá trị về sự chung sống hài hòa với thiên nhiên.

(ii) Phát huy vai trò cộng đồng

Tuyên truyền, nâng cao ý thức, trách nhiệm của cộng đồng địa phương trong việc giữ gìn vệ sinh môi trường, bảo vệ cảnh quan và ứng xử văn minh với du khách.

(iii) Xây dựng quy tắc ứng xử

Xây dựng và phổ biến rộng rãi các quy tắc ứng xử văn hóa, văn minh tại di tích, hướng dẫn du khách thực hành lối sống xanh khi tham quan (tiết kiệm điện, nước; không vứt rác; không làm tổn hại đến hiện vật và cảnh quan).

Xem chi tiết tại Quyết định 3875/QĐ-BVHTTDL ban hành ngày 30/10/2025.