Luật Quản lý ngoại thương bị chê ôm đồm, gây khó doanh nghiệp

Thảo luận về dự án Luật Quản lý ngoại thương tại hội trường sáng 7/11, đại biểu Vũ Tiến Lộc (Thái Bình) - Chủ tịch Phòng Thương mại & công nghiệp Việt Nam nhìn nhận, "dự luật này là điển hình của luật khung, luật ống”.

Ông Lộc lấy ví dụ về quy định hàng tạm nhập tái xuất, quá cảnh lâu nay vẫn được kiểm soát hiệu quả theo Luật Hải quan, giờ đưa thêm vào luật mới vừa cồng kềnh, vừa phát sinh giấy phép tạm nhập tái xuất, giấy phép quá cảnh…

Hay quản lý kiểm tra chuyên ngành về xuất nhập khẩu đang chiếm 70% thời gian thông quan được Chủ tịch VCCI chỉ ra, phần lớn vướng mắc ở khâu kiểm tra khi có tới 12 Bộ có quyền và quy định danh mục hàng hoá riêng… Thế nhưng dự luật lại đưa ra quy định chung chung và trao quyền ưu tiên cho pháp luật chuyên ngành là chưa ổn.

“Dự thảo cũng "đẻ" ra nhiều loại giấy phép mới, không kèm bất cứ quy định nào về điều kiện để căn cứ cấp giấy phép, mà chỉ quy định duy nhất thẩm quyền, là không minh bạch. Mục tiêu của luật này tôi hiểu là hệ thống hóa quản lý chứ không phải gia tăng thêm tầng nấc quản lý”, đại biểu Vũ Tiến Lộc nhận xét.

Đại biểu Vũ Tiến Lộc (Thái Bình) cho rằng Dự luật Quản lý ngoại thương là điển hình của "luật khung, luật ống". Ảnh: Giang Huy

Đại biểu Bùi Văn Xuyền (Thái Bình) thì băn khoăn tên gọi của dự luật đã quá đề cao vai trò quản lý Nhà nước về ngoại thương, trong khi mục tiêu của Chính phủ là xây dựng Chính phủ kiến tạo, phục vụ người dân, doanh nghiệp.

Nội dung luật cũng không hoàn toàn điều chỉnh hoạt động quản lý Nhà nước về ngoại thương mà gồm cả hoạt động thương mại xuất nhập khẩu thông thường, như kinh doanh tạm nhập, tái xuất, quá cảnh hàng hóa tại Việt Nam, đại lý mua bán hàng hóa cho người nước ngoài…

“Việc ban hành luật này chắc chắn sẽ ảnh hưởng không tốt đến tâm lý của các nhà đầu tư, môi trường đầu tư kinh doanh của Việt Nam”, đại biểu Bùi Văn Xuyền nói. Ông cũng không đồng tình khi dự thảo không quy định cụ thể các biện pháp tạm ngừng, cấm xuất nhập khẩu hàng hoá, mà lại trao quyền này cho Chính phủ, Thủ tướng, Bộ trưởng Công Thương và các bộ, ngành.

Đồng ý ban hành dự luật do vừa qua hoạt động ngoại thương nhiều bất cập, “cơ quan quản lý bất lực khi thiếu cơ chế kiểm soát, xử lý nạn hàng giả, hàng lậu tuồn vào thị trường trong nước qua con đường nhập khẩu”, nhưng đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TP HCM) góp ý cần bổ sung quy định về kiểm soát dịch vụ do giá trị gia tăng ngày càng lớn, trong khi cơ chế kiểm soát hiện lỏng lẻo. “Doanh thu phát sinh tại Việt Nam cho dịch vụ phần mềm xuất khẩu qua biên giới khiến chúng ta thất thu khoản thuế không nhỏ. Do đó, rất cần quy định kiểm soát hoạt động dịch vụ tương tự”, ông Nghĩa nêu ví dụ.

Vị đại biểu TP HCM lưu ý, mở cửa hội nhập cũng phải bảo hộ lợi ích quốc gia, sản xuất trong nước. “Không phải do chúng ta lỡ ký kết các cam kết thương mại mà mở toang thị trường được, các quy định đưa ra về hạn chế hay cấm xuất nhập khẩu hàng hoá… phải bảo vệ lợi ích quốc gia, sản xuất trong nước”, ông Nghĩa nói và đề nghị lập một Hội đồng quản lý ngoại thương thuộc Chính phủ làm đầu mối phối hợp với các bộ, ngành liên quan xử lý những vấn đề về hoạt động ngoại thương, xuất nhập khẩu hàng hoá…

Riêng với quy định lập thêm phòng xúc tiến thương mại của Việt Nam tại nước ngoài, nhiều ý kiến đại biểu thảo luận tỏ ý không đồng tình và lo ngại sẽ phình to thêm biên chế, và trùng lặp chức năng nhiệm vụ với cơ quan thương vụ ở nước ngoài đã có. Thay vì lập mới thì nên đổi mới hoạt động xúc tiến thương mại của các cơ quan này.

Giải trình thêm ở gần cuối phiên thảo luận, Bộ trưởng Công Thương - Trần Tuấn Anh xin tiếp thu các ý kiến đóng góp của các đại biểu để tiếp tục hoàn thiện dự luật, do đây mới là lần đầu trình Quốc hội cho ý kiến. “Quan điểm Chính phủ kiến tạo, tạo mọi điều kiện cho doanh nghiệp phát triển không mâu thuẫn với tên gọi của dự luật là quản lý ngoại thương”, Bộ trưởng Tuấn Anh khẳng định.

Người đứng đầu ngành công thương cũng cho hay, cơ quan soạn thảo sẽ tiếp thu ý kiến và làm rõ sự phân biệt, nguyên tắc hạn chế, cấm xuất – nhập khẩu hàng hoá theo hướng minh bạch, công khai. “Các nguyên tắc này sẽ công khai, tránh tình trạng lạm dụng cơ chế quyền lực tập trung vào các cơ quan quản lý Nhà nước”, Bộ trưởng Tuấn Anh nói.

Trấn an trước lo lắng của các đại biểu về đề xuất lập cơ quan xúc tiến thương mại tại nước ngoài sẽ “đẻ” thêm bộ máy, phình to nhân sự... ông Tuấn Anh cho hay, với những địa bàn kim ngạch xuất nhập khẩu có thể đem lại giá trị hàng tỷ USD nhưng lại chỉ có 1-2 cán bộ tham tán thương mại sẽ không đủ nguồn lực để phục vụ cho cả cộng đồng doanh nghiệp khai thác hiệu quả, chuyên nghiệp thị trường trong điều kiện hội nhập mới. Chưa kể bộ phận này cũng bị hạn chế nguồn lực bởi quy định của cơ quan đại diện Việt Nam tại nước ngoài...

“Dự luật đưa ra phương án đề xuất hướng tới xã hội hoá, tạo điều kiện cho các Hiệp hội, ngành nghề tham gia, chứ không đơn thuần xây dựng bộ máy mới”, Bộ trưởng Tuấn Anh khẳng định.

Nguyễn Hoài

Theo VnExpress