Các dạng vi phạm thường gặp trong giải quyết vụ án hình sự để kháng nghị, kiến nghị

Các dạng vi phạm thường gặp trong giải quyết vụ án hình sự để kháng nghị, kiến nghị (Hình từ Internet)

Theo Hướng dẫn 34/HD-VKSTC, trong quá trình theo dõi công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử của Viện kiểm sát các cấp nhận thấy một số dạng vi phạm, chủ yếu như sau:

Các dạng vi phạm thường gặp trong giải quyết vụ án hình sự để kháng nghị, kiến nghị

* Vi phạm về luật nội dung

Bao gồm tất cả những vi phạm của cơ quan tố tụng trong việc áp dụng pháp luật về nội dung để giải quyết vụ án; chủ yếu là Bộ luật Hình sự, Bộ luật Dân sự và các văn bản pháp luật khác. Trong thực tế thường gặp 10 dạng vi phạm về luật nội dung như sau:

- Bỏ lọt tội phạm;

- Vi phạm về việc định tội danh;

- Vi phạm về áp dụng khung hình phạt;

- Vi phạm về áp dụng mức hình phạt;

- Vi phạm về phạt tù cho hưởng án treo;

- Vi phạm về áp dụng loại hình phạt;

- Vi phạm về tổng hợp hình phạt;

- Vi phạm về xác định trách nhiệm dân sự;

- Vi phạm về áp dụng các quy định của pháp luật thuộc lĩnh vực chuyên ngành;

- Vi phạm về quyết định biện pháp tư pháp.

* Vi phạm về luật tố tụng

Các vi phạm về tố tụng bao gồm vi phạm về hành vi tố tụng và các quyết định tố tụng của cơ quan, người tiến hành tố tụng trong các giai đoạn điều tra, truy tố, xét xử. Qua theo dõi, nhận thấy có 12 dạng vi phạm thường phát sinh như sau:

- Vi phạm về thẩm quyền giải quyết vụ án;

- Thu thập chứng cứ không hợp pháp, không đầy đủ, không khách quan;

- Sử dụng, đánh giá chứng cứ không chính xác;

- Không thực hiện hoặc thực hiện không đúng các thủ tục tố tụng cần thiết theo luật định;

- Không chỉ định, không tạo điều kiện cho người bào chữa tham gia các hoạt động tố tụng;

- Mớm cung, bức cung, nhục hình vẫn còn xảy ra;

- Xác định không đúng tư cách người tham gia tố tụng;

- Vi phạm trong việc lập biên bản điều tra;

- Vi phạm trong việc tách vụ án;

- Vi phạm trong xử lý vật chứng;

- Vi phạm trong việc tống đạt, giao nhận văn bản tố tụng;

- Vi phạm trong việc xây dựng bản án, quyết định của Tòa án.

04 cấp độ vi phạm trong giải quyết vụ án hình sự cần kháng nghị, kiến nghị

Các vi phạm trên xảy ra trên nhiều cấp độ, có thể phân định ở 04 cấp độ như sau:

(1) Những vi phạm nhỏ, còn gọi là các thiếu sót hay sai sót, không làm thay đổi bản chất và tính chất vụ việc, không ảnh hưởng trực tiếp đến quyền, nghĩa vụ của các bên tố tụng, Viện kiểm sát cần trực tiếp trao đổi, nhắc nhở Cơ quan điều tra hoặc Tòa án sửa chữa.

 (2) Vi phạm cần kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm là những vi phạm một hay một số quy định nào đó của pháp luật, làm thay đổi tính chất, một phần hay toàn bộ sự thật, tức bản chất của sự việc, ảnh hưởng trực tiếp và đáng kể trở lên đến quyền, nghĩa vụ của các bên tố tụng. 

 (3) Vi phạm cần xem xét kháng nghị giám đốc thẩm là những vi phạm nghiêm trọng, trái các nguyên tắc cơ bản của pháp luật tố tụng hình sự, luật hình sự, luật dân sự và các lĩnh vực pháp luật khác, làm cho việc xác định, đánh giá không đúng tính chất, sự thật hay bản chất của vụ án, ảnh hưởng nghiêm trọng đến trách nhiệm hình sự, dân sự, quyền, nghĩa vụ của bị cáo hoặc của những người tham gia tố tụng khác.

 (4) Vi phạm cần xem xét kháng nghị theo thủ tục tái thẩm là trường hợp vụ án có tình tiết mới được phát hiện có thể làm thay đổi cơ bản nội dung của bản án, quyết định mà Tòa án không biết được khi ra bản án, quyết định đó.

Xem thêm nội dung tại Hướng dẫn 34/HD-VKSTC ngày 29/11/2022.