Thôn, tổ dân phố là gì? Trường hợp chuyển đổi thôn thành tổ dân phố

Thôn, tổ dân phố là gì? Trường hợp chuyển đổi thôn thành tổ dân phố (Hình từ internet)

1. Thôn, tổ dân phố là gì? 

Theo Điều 2 Thông tư 04/2012/TT-BNV quy định về tổ dân phố như sau: 

- Thôn, làng, ấp, bản, buôn, bon, phum, sóc,... (gọi chung là thôn); thôn được tổ chức ở xã; dưới xã là thôn.

- Tổ dân phố, khu phố, khối phố, khóm, tiểu khu,... (gọi chung là tổ dân phố); tổ dân phố được tổ chức ở phường; dưới phường là tổ dân phố.

- Thôn, tổ dân phố không phải là một cấp hành chính mà là tổ chức tự quản của cộng đồng dân cư có chung địa bàn cư trú trong một khu vực ở một xã, phường (sau đây gọi chung là cấp xã); nơi thực hiện dân chủ trực tiếp và rộng rãi để phát huy các hình thức hoạt động tự quản, tổ chức nhân dân thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và nhiệm vụ cấp trên giao.

2. Trường hợp chuyển đổi thôn thành tổ dân phố

Tại Mục 5 Công văn 4168/BNV-CQĐP ngày 23/6/2025, Bộ Nội vụ đã có hướng dẫn về việc chuyển đổi thôn, tổ dân phố và đổi tên thôn, tổ dân phố do trùng tên tại đơn vị hành chính cấp xã mới hình thành sau sắp xếp như sau: 

- Trước mắt giữ nguyên các thôn, tổ dân phố tại các đơn vị hành chính cấp xã (mới) cho đến khi có quy định mới của Chính phủ.

- Việc xác định loại hình tổ chức cộng đồng dân cư tại đơn vị hành chính cấp xã (mới) thực hiện theo quy định của Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở 2022. Theo đó, việc tổ chức thôn, tổ dân phố thực hiện như sau:

+ Thôn được tổ chức ở xã, đặc khu (dưới xã, đặc khu là thôn); Tổ dân phố được tổ chức ở phường (dưới phường là tổ dân phố). Trường hợp đặc khu được công nhận loại đô thị theo quy định của pháp luật (đặc khu Phú Quốc) thì dưới đặc khu là tổ dân phố.

+ Trường hợp sáp nhập, điều chỉnh xã, thị trấn với phường để thành lập phường (mới): Tổ chức thống nhất các tổ dân phố ở phường (mới);

+ Trường hợp sáp nhập, điều chỉnh thị trấn với xã để thành lập xã (mới): Tổ chức thống nhất các thôn ở xã (mới).

- Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2025 quy định hội đồng nhân dân cấp xã có thẩm quyền thành lập, tổ chức lại, giải thể, đặt tên, đổi tên thôn, tổ dân phố (điểm d khoản 2 Điều 21). Trên cơ sở đó, việc chuyển đổi thôn, tổ dân phố và đổi tên thôn, tổ dân phố do trùng tên tại đơn vị hành chính cấp xã mới hình thành sau sắp xếp thực hiện như sau:

+ Đối với việc chuyển đổi thôn thành tổ dân phố hoặc tổ dân phố thành thôn: ủy ban nhân dân cấp xã (mới) lập danh sách các thôn cần chuyển đổi thành tổ dân phố hoặc danh sách tổ dân phố cần chuyển đổi thành thôn trình hội đồng nhân dân cùng cấp xem xét, quyết định.

+ Đối với việc đổi tên thôn, tổ dân phố do trùng tên: ủy ban nhân dân cấp xã (mới) xây dựng phương án, lấy ý kiến cử tri là đại diện hộ gia đình tại thôn, tổ dân phố, nếu được trên 50% cử tri đại diện hộ gia đình đồng ý thì ủy ban nhân dân cấp xã hoàn thiện phương án trình hội đồng nhân dân cấp xã xem xét, quyết định.

+ Trường hợp các tỉnh, thành phố đã thực hiện việc chuyển đổi thôn, tổ dân phố hoặc đổi tên thôn, tổ dân phố do trùng tên tại các đơn vị hành chính cấp xã (mới) hình thành sau sắp xếp năm 2025 trước khi Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2025 có hiệu lực thi hành thì không thực hiện lại các nội dung nêu trên.

Như vậy, từ hướng dẫn nêu trên, có thể hiểu trường hợp thôn chuyển đổi thành tổ dân phố xảy ra khi đơn vị hành chính cấp xã được chuyển đổi từ xã sang phường. Việc chuyển đổi này là để tổ chức thống nhất các cộng đồng dân cư thuộc phạm vi quản lý của đơn vị hành chính cấp xã mới, nhằm phù hợp với mô hình chính quyền địa phương đô thị.