Bệnh thành tích đã thành mãn tính

Từng nhiều lần thể hiện thái độ khá gay gắt về việc xây dựng và thực hiện các chỉ tiêu kinh tế xã hội của Chính phủ khi còn là Phó chủ tịch Quốc hội khóa XII và ngay cả bây giờ, nguyên Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Kiên nhận định: “Bệnh thành tích mang tính phổ biến”.

Hai mươi năm có mặt ở nghị trường Quốc hội, trong đó tới nửa số thời gian “cầm trịch” phản biện các báo cáo kinh tế - xã hội của Chính phủ trình Quốc hội, nguyên Phó chủ tịch Nguyễn Đức Kiên thấy buồn phiền vì “theo cùng năm tháng, khó khăn và thách thức cứ phình to ra”. 

Một kỷ niệm đáng nhớ với ông là thời điểm kinh tế năm 2007, khi các cuộc khủng hoảng tài chính và sau đó là cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu xuất hiện có lẽ khá đột ngột với các nước, trong đó có nước ta. Nhưng trong báo cáo của cơ quan chức năng trình Quốc hội tại Kỳ họp cuối năm 2007 vẫn đánh giá, đại ý rằng dự tính sẽ hoàn thành và hoàn thành vượt mức toàn diện mục tiêu, chỉ tiêu Đại hội X của Đảng, một số chỉ tiêu hoàn thành sớm trước 2 năm. 


Ngay cả năm 2010 khi chuẩn bị các văn kiện phục vụ Đại hội XI của Đảng, vẫn tiếp tục tuyên truyền kinh tế tăng trưởng 6,7% cao hơn mức Quốc hội đề ra 6,5%, mà không nói gì đến thực tế lạm phát ở mức 18,3%, cao hơn nhiều mức 8% nêu ra trong nghị quyết. 

Nguyên Phó chủ tịch Quốc hội đúc kết: “Thực tế này cho thấy khả năng dự báo, tầm nhìn về một nền kinh tế phát triển khỏe mạnh, lâu bền rất hạn chế và bệnh thành tích mang tính phổ biến”. 

Chia sẻ với ông Kiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam Trần Đình Thiên dẫn ra một loạt những con số như được “vẽ ra” chỉ để tô điểm cho sự hồng hào nền kinh tế, chẳng hạn như con số tạo việc làm mới. Bất kể năm khó khăn hay thuận lợi, các con số tạo việc làm mới đều gần như nhau. Năm 2012, hàng loạt doanh nghiệp đóng cửa và giải thể nhưng số lao động được tạo việc làm mới suy giảm không là bao, khiến cho nền kinh tế lúc nào cũng rơi vào ảo tưởng thành tích. 

Còn một hạn chế khác khiến nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương Lê Đăng Doanh không khỏi thắc mắc là, mọi năm, tăng trưởng tín dụng khoảng 30%, GDP mới tăng 6%. Nay tăng trưởng tín dụng quá nhỏ chưa tới 1% mà tăng trưởng GDP hầu như không bị ảnh hưởng là bao. Cứ như thể nền kinh tế khỏe đến mức không cần cung ứng tín dụng vẫn có thể tăng trưởng! Hay tỷ lệ thất nghiệp năm 2012 lại trở nên thấp nhất nhiều năm qua khi tỷ lệ này chỉ khoảng 2,2%, trong khi cả nước có hơn 100.000 doanh nghiệp kiệt quệ.

Điều mà nguyên Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Kiên cảm thấy được an ủi hơn cả, là khi mà ông không tham gia Quốc hội thì những người kế nhiệm vẫn tiếp tục lên tiếng về sự hạn chế trong tầm nhìn và dự báo về một nền kinh tế khỏe. 

Gần đây nhất là phản ứng của Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế Nguyễn Văn Giàu, khi ông thẩm tra báo cáo tình hình kinh tế - xã hội năm 2012 do Chính phủ trình lên Quốc hội tại kỳ họp cuối năm ngoái. Chủ nhiệm Uỷ ban bày tỏ sự băn khoăn: không rõ đâu là động lực tăng trưởng của nền kinh tế khi Chính phủ cho rằng “nền kinh tế đang có dấu hiệu tích cực lên, nhất là tăng trưởng GDP quý sau tăng cao hơn quý trước”. 

Bởi khi đó, trong bối cảnh các thị trường đều giảm sút, tổng vốn đầu tư toàn xã hội cả năm dự kiến bằng 29,5% GDP, thấp hơn 4% so với chỉ tiêu theo Nghị quyết của Quốc hội và các năm trước, tín dụng tăng trưởng âm một thời gian dài, chưa bù đắp được nợ xấu gia tăng, hàng tồn kho cao, số lượng doanh nghiệp giải thể, dừng hoạt động hoặc cắt giảm lao động lớn; thị trường bất động sản, chứng khoán trầm lắng. 

Và kết quả thực tế là GDP năm 2012 đã tăng ở mức thấp nhất trong hơn một thập kỷ qua. Song, muốn khắc phục sự hạn chế trong tầm nhìn cũng như dự báo để có thể tạo đà cho sự phát triển thật sự của một nền kinh tế, hiện không dễ dàng. 

Bởi trong phiên chất vấn và trả lời chất vấn đối với Bộ trưởng Bộ Kế hoạch - Đầu tư Bùi Quang Vinh hồi tháng 6 năm ngoái, một đại biểu Quốc hội có chất vấn Bộ trưởng rằng: “Vào tháng 10/2011 Bộ trưởng đã thấy khó khăn của nền kinh tế, với hàng loạt doanh nghiệp phá sản, nhưng tại sao Bộ vẫn tham mưu xây dựng chỉ tiêu kế hoạch kinh tế - xã hội năm 2012 là tăng từ 6 - 6,5%?”. 

Bộ trưởng Bùi Quang Vinh trả lời rất khéo: “Tại sao tháng 10/2011, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã nhìn thấy dấu hiệu khó khăn của nền kinh tế mà vẫn đề nghị với Chính phủ mức xây dựng GDP năm 2012 là từ 6-6,5%? Đúng là với mức này thì khó khăn khi thực hiện nhưng nếu để mục tiêu thấp hơn thì... Quốc hội không chấp nhận”.

Theo Thời báo Kinh tế Việt Nam