Hoạt động lưu ký chứng khoán tại Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán

Hoạt động lưu ký chứng khoán tại Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam (Hình từ internet)

Về vấn đề này, THƯ VIỆN PHÁP LUẬT giải đáp như sau:

Lưu ký chứng khoán là gì?

Theo khoản 34 Điều 4 Luật Chứng khoán 2019 thì lưu ký chứng khoán được hiểu là việc nhận ký gửi, bảo quản, chuyển giao chứng khoán cho khách hàng, giúp khách hàng thực hiện các quyền liên quan đến chứng khoán lưu ký.

Ngoài ra, điều 62 Luật Chứng khoán 2019 quy định cụ thể về lưu ký chứng khoán như sau:

- Chứng khoán của công ty đại chúng và chứng khoán của các tổ chức khác niêm yết, đăng ký giao dịch trên hệ thống giao dịch chứng khoán phải được lưu ký tập trung tại Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam trước khi thực hiện giao dịch, trừ trường hợp khác theo quy định của Bộ trưởng Bộ Tài chính.

- Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam thực hiện quản lý chứng khoán riêng biệt cho từng thành viên lưu ký.

- Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam thực hiện đăng ký biện pháp bảo đảm đối với chứng khoán đã đăng ký tập trung tại Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam theo quy định của Chính phủ.

- Bộ trưởng Bộ Tài chính quy định chi tiết về hoạt động lưu ký chứng khoán, việc chuyển giao chứng khoán lưu ký để phát hành chứng chỉ lưu ký và niêm yết chứng khoán tại thị trường chứng khoán nước ngoài.

Như vậy, chứng khoán của công ty đại chúng và chứng khoán của các tổ chức khác niêm yết phải được lưu ký tập trung tại Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam.

Nguyên tắc lưu ký chứng khoán

Nguyên tắc lưu ký chứng khoán được quy định tại Điều 13 Thông tư 119/2020/TT-BTC như sau:

- Việc lưu ký chứng khoán của khách hàng tại Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam được thực hiện theo nguyên tắc: khách hàng lưu ký chứng khoán tại thành viên lưu ký và thành viên lưu ký tái lưu ký chứng khoán của khách hàng tại Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam.

- Thành viên lưu ký nhận lưu ký các chứng khoán của khách hàng với tư cách là người được khách hàng ủy quyền thực hiện các nghiệp vụ lưu ký chứng khoán. Để lưu ký chứng khoán, khách hàng phải ký hợp đồng mở tài khoản lưu ký chứng khoán với thành viên lưu ký.

- Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam nhận lưu ký chứng khoán từ các thành viên lưu ký, tổ chức mở tài khoản trực tiếp. Để lưu ký chứng khoán, thành viên lưu ký, tổ chức mở tài khoản trực tiếp phải mở tài khoản lưu ký chứng khoán đứng tên thành viên lưu ký, tổ chức mở tài khoản trực tiếp tại Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam.

Như vậy, chứng khoán của khách hàng sẽ được lưu ký tại Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam thông qua thành viên lưu ký.

Theo khoản 1 Điều 56 Luật Chứng khoán 2019 thì thành viên của Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam bao gồm:

- Thành viên lưu ký là công ty chứng khoán, ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cấp Giấy chứng nhận đăng ký hoạt động lưu ký chứng khoán và được Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam chấp thuận trở thành thành viên lưu ký;

- Thành viên bù trừ là công ty chứng khoán, ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện cung cấp dịch vụ bù trừ, thanh toán giao dịch chứng khoán và được Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam chấp thuận trở thành thành viên bù trừ.

Mở tài khoản lưu ký chứng khoán của thành viên lưu ký chứng khoán

Theo Điều 5 Quy chế ban hành kèm theo Quyết định 18/QĐ-HĐTV năm 2023 quy định về mở tài khoản lưu ký chứng khoán của thành viên lưu ký chứng khoán như sau:

- Các tổ chức đăng ký làm thành viên lưu ký của Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam mở tài khoản lưu ký chứng khoán tại Tổng công ty lưu ký chứng khoán Việt Nam sau khi đã hoàn tất các thủ tục đăng ký thành viên lưu ký theo quy định tại Quy chế thành viên lưu ký của Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam.

- Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam cấp số hiệu và tài khoản lưu ký chứng khoán cho thành viên lưu ký theo các nguyên tắc quy định tại Quy chế thành viên lưu ký của Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam và việc cấp số hiệu được thực hiện đồng thời với việc cấp Giấy chứng nhận thành viên lưu ký.

- Việc mở tài khoản lưu ký chứng khoán của thành viên lưu ký tại Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam thực hiện theo quy định tại Điều 14 và Điều 15 Thông tư 119/2020/TT-BTC.

Quản lý tài khoản lưu ký chứng khoán của thành viên lưu ký tại Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam

Theo Điều 6 Quy chế ban hành kèm theo Quyết định 18/QĐ-HĐTV năm 2023 quy định về quản lý tài khoản lưu ký chứng khoán của thành viên lưu ký như sau:

- Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam thực hiện quản lý tài khoản lưu ký chứng khoán của thành viên lưu ký tại Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam theo quy định tại Điều 16 Thông tư 119/2020/TT-BTC.

- Hàng tháng, Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam gửi Thông tin số dư tài khoản lưu ký của thành viên lưu ký (Mẫu 01/LK của Quy chế ban hành kèm theo Quyết định 18/QĐ-HĐTV năm 2023) dưới dạng chứng từ điện tử cho thành viên lưu ký trong ngày làm việc đầu tiên của tháng tiếp theo. Thành viên lưu ký có trách nhiệm xác nhận tính chính xác của dữ liệu theo quy định về chế độ báo cáo của thành viên lưu ký tại Quy chế thành viên lưu ký do Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam ban hành.

- Trong trường hợp cần thiết, thành viên lưu ký có thể đề nghị chuyển đổi chứng từ điện tử sang chứng từ giấy theo quy định pháp luật về giao dịch điện tử trong hoạt động tài chính .- Các chứng từ điện tử của Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam khi chuyển đổi sang chứng từ giấy được đóng dấu có ký hiệu như sau:

Đoàn Đức Tài