Tài liệu, chứng cứ trong vụ án dân sự (hình ảnh từ internet)
Theo quy định tại Bộ luật tố tụng dân sự 2015 thì chứng cứ được hiểu như sau:
- Chứng cứ là những gì có thật được đương sự và cơ quan, tổ chức, cá nhân khác giao nộp, xuất trình cho Tòa án trong quá trình tố tụng hoặc do Tòa án thu thập được theo trình tự, thủ tục hợp lệ và được Tòa án sử dụng làm căn cứ để xác định các tình tiết khách quan của vụ án cũng như xác định yêu cầu hay sự phản đối của đương sự là có căn cứ và hợp pháp.
- Chứng cứ có thể là: Tài liệu đọc được, nghe được, nhìn được, dữ liệu điện tử; Vật chứng; Lời khai của đương sự; Lời khai của người làm chứng; Kết luận giám định; Biên bản ghi kết quả thẩm định tại chỗ; Kết quả định giá tài sản, thẩm định giá tài sản; Văn bản ghi nhận sự kiện, hành vi pháp lý do người có chức năng lập; Văn bản công chứng, chứng thực.
Cũng theo Bộ luật tố tụng dân sự 2015 được quy định tại các điều 96, điều 287 và 330.
Thời hạn giao nộp tài liệu, chứng cứ do Thẩm phán được phân công giải quyết vụ việc ấn định nhưng không được vượt quá thời hạn chuẩn bị xét xử theo thủ tục sơ thẩm, thời hạn chuẩn bị giải quyết việc dân sự theo quy định của Bộ luật này.
Trường hợp sau khi có quyết định đưa vụ án ra xét xử theo thủ tục sơ thẩm, quyết định mở phiên họp giải quyết việc dân sự, đương sự mới cung cấp, giao nộp tài liệu, chứng cứ mà Tòa án đã yêu cầu giao nộp nhưng đương sự không giao nộp được vì có lý do chính đáng thì đương sự phải chứng minh lý do của việc chậm giao nộp tài liệu, chứng cứ đó.
Đối với tài liệu, chứng cứ mà trước đó Tòa án không yêu cầu đương sự giao nộp hoặc tài liệu, chứng cứ mà đương sự không thể biết được trong quá trình giải quyết vụ việc theo thủ tục sơ thẩm thì đương sự có quyền giao nộp, trình bày tại phiên tòa sơ thẩm, phiên họp giải quyết việc dân sự hoặc các giai đoạn tố tụng tiếp theo của việc giải quyết vụ việc dân sự.
Tương tự với cấp xét xử sơ thẩm. Phúc thẩm và Giám đốc thẩm đều quy định trường hợp đương sự bổ sung tài liệu, chứng cứ mới phải thoả mãn một trong các điều kiện:
- Toà cấp dưới đã yêu cầu giao nộp nhưng đương sự không cung cấp, giao nộp được vì có lý do chính đáng
- Toà cấp dưới không yêu cầu đương sự giao nộp hoặc đương sự không thể biết được trong quá trình giải quyết vụ việc.
Vì vậy, căn cứ theo các quy định trên tại Bộ luật tố tụng dân sự 2015 thì thời hạn nộp của tài liệu chứng cứ là trước khi có quyết định xét xử hoặc trước thời hạn mở phiên họp giải quyết vụ án.
Tuy nhiên, nếu đương sự có lý do chính đáng cho việc chậm trễ nộp và được hội đồng xét xử cho phép thì vẫn có thể cân nhắc để công nhận và sử dụng tài liệu, chứng cứ đó ngay tại phiên toà để giải quyết vụ án.
Trương Quang Vĩnh