PCI 2024: Chi phí không chính thức tăng hay giảm?

PCI 2024: Chi phí không chính thức tăng hay giảm?

Theo Báo cáo PCI 2024 của VCCI thì chi phí không chính thức đo lường mức chi phí ngoài quy định mà doanh nghiệp phải trả cũng như những trở ngại do những chi phí này gây nên đối với hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Điểm số trung bình CSTP Chi phí không chính thức đạt 6,77 điểm vào năm 2024, giảm so với con số 7,08 điểm của năm 2023 và kết quả của 2 năm trước đó.

Gánh nặng chi phí không chính thức dường như có dấu hiệu trở lại với các doanh nghiệp trên một số khía cạnh. Trong khảo sát 2024, gần 37% doanh nghiệp cho biết có chi trả chi phí không chính thức, nhích nhẹ từ con số 33% của năm 2023. Tỷ lệ doanh nghiệp có chi trả chi phí không chính thức cho cán bộ thanh, kiểm tra là gần 28%, tăng đáng kể so với con số 16% của năm trước đó. Tỷ lệ doanh nghiệp có chi trả chi phí không chính thức khi làm thủ tục cấp phép kinh doanh có điều kiện lên tới gần 55%, tăng đáng kể so với năm 2023.

Tương tự, có khoảng 50% doanh nghiệp khi thực hiện thủ tục hành chính đất đai thừa nhận có chi trả chi phí không chính thức, trong khi năm 2023 chỉ là gần 38%. Tỷ lệ doanh nghiệp có chi trả chi phí không chính thức trong đấu thầu mua sắm công tại tại các địa phương cũng tăng nhẹ từ con số 27,6% năm 2023 lên 28,6% năm 2024.

Dù vậy, kết quả khảo sát năm 2024 có ghi nhận một số khía cạnh tích cực của các nỗ lực cắt giảm chi phí không chính thức cho doanh nghiệp. Đó là chỉ gần 2,3% doanh nghiệp cho biết phải chi hơn 10% doanh thu cho các loại chi phí không chính thức, tiếp tục chuỗi giảm liên tục từ năm 2010 tới nay. Nếu so với mức đỉnh gần 13% của năm 2006, năm đầu tiên khảo sát chỉ tiêu này, thì gánh nặng chi phí không chính thức của doanh nghiệp vào năm 2024 đã giảm rất đáng kể. Trong khi năm 2023 có tới 53% doanh nghiệp cho biết có tranh chấp song không lựa chọn Tòa án để giải quyết do lo ngại tình trạng “chạy án” là phổ biến, thì năm 2024 chỉ còn 44%.

Như vậy, theo Báo cáo PCI 2024, chi phí không chính thức có dấu hiệu quay trở lại. Năm 2024, gần 37% doanh nghiệp trả chi phí không chính thức, tăng nhẹ so với 33% năm 2023. Tỷ lệ doanh nghiệp trả chi phí không chính thức cho cán bộ thanh tra, kiểm tra lên đến 28% (so với 16% năm trước). Tỷ lệ này khi thực hiện thủ tục kinh doanh có điều kiện lên gần 55% (cao hơn nhiều so với 2023); về thủ tục đất đai là khoảng 50% (so với gần 38% năm 2023). Tỷ lệ doanh nghiệp trả chi phí không chính thức trong đấu thầu công ở địa phương cũng nhích từ 27,6% năm 2023 lên 28,6% năm 2024. Tuy nhiên, báo cáo cũng ghi nhận điểm tích cực: chỉ 2,3% doanh nghiệp cho biết chi phí không chính thức chiếm trên 10% doanh thu – tiếp nối xu hướng giảm dần đều từ 2010. So với mức gần 13% năm 2006 (năm khảo sát đầu tiên), gánh nặng chi phí không chính thức đã giảm rất mạnh. Đặc biệt, tỷ lệ doanh nghiệp có tranh chấp nhưng không khởi kiện do lo ngại tình trạng “chạy án” cũng giảm rõ rệt từ 53% năm 2023 xuống còn 44% năm 2024.

Chỉ số PCI đo lường gì?

Chỉ số PCI đo lường chất lượng điều hành kinh tế của chính quyền cấp tỉnh trên 10 lĩnh vực quan trọng đối với sự phát triển của các doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế tư nhân.

Theo đó, một địa phương được coi là có chất lượng điều hành tốt khi có: 1) Chi phí gia nhập thị trường thấp; 2) Tiếp cận đất đai dễ dàng và sử dụng đất ổn định; 3) Môi trường kinh doanh minh bạch và thông tin kinh doanh công khai; 4) Chi phí không chính thức thấp; 5) Thời gian thanh tra, kiểm tra và thực hiện các quy định, thủ tục hành chính nhanh chóng; 6) Môi trường cạnh tranh bình đẳng; 7) Chính quyền tỉnh năng động, sáng tạo trong giải quyết vấn đề cho doanh nghiệp; 8) Chính sách hỗ trợ doanh nghiệp triển khai đáp ứng nhu cầu doanh nghiệp; 9) Chất lượng đào tạo lao động tốt; và 10) Thủ tục giải quyết tranh chấp công bằng, hiệu quả và an ninh trật tự được duy trì.