Án lệ đã công bố bị bãi bỏ trong trường hợp nào?

Về vấn đề này THƯ VIỆN PHÁP LUẬT giải đáp như sau:

1. Việt Nam có bao nhiêu án lệ đã được công bố?

Hiện nay, Việt Nam có 63 án lệ chính thức được công bố. Trong đó, 07 án lệ mới nhất đề cập tại Quyết định 39/QĐ-CA ngày 24/02/2023 sẽ được áp dụng từ ngày 27/3/2023.

Án lệ đã công bố bị bãi bỏ trong trường hợp nào? (Hình từ Internet)

2. Án lệ đã công bố bị bãi bỏ khi nào?

Theo Điều 9 Nghị quyết 04/2019/NQ-HĐTP, việc bãi bỏ án lệ được quy định như sau:

- Án lệ đương nhiên bị bãi bỏ trong trường hợp án lệ không còn phù hợp do có sự thay đổi của pháp luật.

- Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao xem xét, quyết định, việc bãi bỏ án lệ khi thuộc một trong các trường hợp sau đây:

+ Án lệ không còn phù hợp do chuyển biến tình hình;

+ Bản án, quyết định có nội dung được lựa chọn phát triển thành án lệ đã bị hủy, sửa toàn bộ hoặc phần liên quan đến án lệ.

3. Thủ tục bãi bỏ án lệ

Căn cứ quy định tại Điều 10 Nghị quyết 04/2019/NQ-HĐTP, thủ tục bãi bỏ án lệ tiến hành như sau:

- Cá nhân, cơ quan, tổ chức, Tòa án kiến nghị với Tòa án nhân dân tối cao xem xét việc bãi bỏ án lệ khi phát hiện án lệ thuộc trường hợp hướng dẫn tại khoản 2 Điều 9 Nghị quyết 04/2019/NQ-HĐTP.

- Tòa án đã hủy, sửa bản án, quyết định thuộc trường hợp hướng dẫn tại điểm b khoản 2 Điều 9 Nghị quyết 04/2019/NQ-HĐTP phải gửi báo cáo kèm theo quyết định đã hủy, sửa về Tòa án nhân dân tối cao để xem xét việc bãi bỏ án lệ trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ ngày ban hành quyết định.

- Trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày nhận được kiến nghị, báo cáo theo hướng dẫn nêu trên, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao tổ chức phiên họp toàn thể Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao xem xét việc bãi bỏ án lệ.

Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao họp biểu quyết thông qua việc bãi bỏ án lệ theo nguyên tắc hướng dẫn tại khoản 3 Điều 6 Nghị quyết 04/2019/NQ-HĐTP.

Trên cơ sở kết quả biểu quyết của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao ban hành thông báo bãi bỏ án lệ, trong đó xác định rõ thời điểm án lệ bị bãi bỏ. 

Thông báo bãi bỏ án lệ được đăng tải trên Cổng thông tin điện tử của Tòa án nhân dân tối cao; được gửi cho các Tòa án, các đơn vị thuộc Tòa án nhân dân tối cao.

4. Khi nào án lệ được thông qua?

Việc thông qua án lệ thực hiện theo quy định tại Điều 6 Nghị quyết 04/2019/NQ-HĐTP, cụ thể:

- Chánh án Tòa án nhân dân tối cao tổ chức phiên họp toàn thể Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao để thảo luận, biểu quyết thông qua án lệ.

- Án lệ được xem xét thông qua khi thuộc một trong các trường hợp sau:

+ Được phát triển từ bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật của Tòa án và đã được lấy ý kiến theo hướng dẫn tại Điều 4 và Điều 5 Nghị quyết 04/2019/NQ-HĐTP;

+ Được Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao đề xuất;

+ Được Ủy ban Thẩm phán Tòa án nhân dân cấp cao đề xuất;

+ Được Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao lựa chọn khi xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm.

- Phiên họp Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao phải có ít nhất hai phần ba tổng số thành viên tham gia; quyết định của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao phải được quá nửa tổng số thành viên Hội đồng Thẩm phán biểu quyết tán thành.

- Kết quả biểu quyết phải được ghi vào biên bản phiên họp lựa chọn, thông qua án lệ của Hội đồng Thẩm phán và là căn cứ để Chánh án Tòa án nhân dân tối cao công bố án lệ.