Chính thức thông qua Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế

Chính thức thông qua Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế (Hình ảnh từ Internet)

Ngày 11/12/2025, Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10 Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế.

Chính thức thông qua Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế

Cụ thể, Dự án Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế là một dự án luật mới, khó và lần đầu tiên được Quốc hội xem xét, thông qua trên cơ sở các quan điểm, chủ trương của Đảng, Nghị quyết 222/2025/QH15 của Quốc hội về thành lập Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam và tham khảo, tiếp thu có chọn lọc kinh nghiệm của các quốc gia phát triển trên thế giới, đặc biệt là lần đầu tiên Quốc hội xem xét, thông qua mô hình Tòa án chuyên biệt để giải quyết các tranh chấp đầu tư, kinh doanh theo hệ thống pháp luật thông luật, là hệ thống pháp luật rất phức tạp và chúng ta chưa có nhiều kinh nghiệm trong xây dựng, cũng như áp dụng trên thực tiễn. 

Luật gồm 5 chương, 44 điều quy định về nhiệm vụ, quyền hạn; tổ chức bộ máy; thẩm quyền, trình tự, thủ tục tố tụng; thi hành bản án, quyết định; Thẩm phán, Thư ký Tòa án, người đại diện của các bên; bảo đảm hoạt động của Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế.

Về các nội dung đã tiếp thu, chỉnh lý trong dự thảo Luật gồm các nhóm vấn đề: về giải thích từ ngữ (Điều 4); về Chánh án, Chánh tòa, Phó Chánh tòa trong Tòa án chuyên biệt (Điều 9); về quyền hạn của Tòa án chuyên biệt (Điều 8); về nguồn bổ nhiệm, điều kiện, tiêu chuẩn bổ nhiệm, thẩm quyền bổ nhiệm, chế độ làm việc của Thẩm phán (Điều 9); về nguồn bổ nhiệm Thư ký Tòa án (Điều 12); về thẩm quyền của Tòa án chuyên biệt (Điều 13); về thành phần xét xử sơ thẩm, phúc thẩm (Điều 15); về ban hành quyết định giải quyết vụ việc (Điều 23); về thời hiệu yêu cầu thi hành án (khoản 1 Điều 38) và nhiều nội dung khác.

Về các nội dung Cơ quan chủ trì xin tiếp thu nhưng sẽ thể hiện trong Bộ Quy tắc tố tụng và các hướng dẫn của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao gồm: về áp dụng pháp luật tố tụng (khoản 1 Điều 6) về áp dụng pháp luật nội dung (khoản 2 Điều 6); về tiếng nói, chữ viết (Điều 14); về cấp, tống đạt, thông báo văn bản tố tụng (Điều 17); về thời hiệu khởi kiện (Điều 18); về người đại diện (Điều 19); về chi phí hợp lý cho luật sư (Điều 21); về giao nộp, công bố, xuất trình tài liệu, chứng cứ (Điều 25); về chứng cứ chuyên gia (Điều 26); về biện pháp khẩn cấp tạm thời (Điều 28); về phiên tòa sơ thẩm (Điều 32); về thủ tục phúc thẩm (Điều 35).

Về các vấn đề khác, Cơ quan chủ trì soạn thảo đã phối hợp với Cơ quan thẩm tra tiếp thu, giải trình đầy đủ các ý kiến của các ĐBQH tại Báo cáo 141/BC-TANDTC ngày 10/12/2025.

* Lưu ý: Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế có hiệu lực thi hành từ 01/01/2026. Luật này áp dụng đối với Tòa án chuyên biệt, thành viên Trung tâm tài chính quốc tế, nhà đầu tư, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến việc giải quyết vụ việc thuộc thẩm quyền của Tòa án chuyên biệt.

Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm Tài chính quốc tế là tòa án thuộc hệ thống Tòa án nhân dân được tổ chức, hoạt động theo quy định của Luật này, có thẩm quyền xét xử, giải quyết các vụ việc tại Trung tâm tài chính quốc tế.

Sẽ có thẩm phán là người nước ngoài từ năm 2026

Cụ thể, tại phiên họp ngày 28/11/2025, sau khi xem xét Tờ trình của Ban Thường vụ Đảng uỷ Toà án nhân dân tối cao về Đề án nghiên cứu thành lập Toà án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế, Bộ Chính trị đã có Kết luận 223-KL/TW năm 2025 về thành lập Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế.

Cụ thể tại Mục 1  Kết luận 223-KL/TW năm 2025 thì Trung ương có chỉ đạo mới về bổ nhiệm Thẩm phán tại Trung tâm tài chính quốc tế như sau:

- Thành lập 1 Toà án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế thuộc hệ thống Toà án nhân dân đặt tại Thành phố Hồ Chí Minh để giải quyết các tranh chấp, yêu cầu tại Trung tâm tài chính quốc tế.

- Toà án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế thuộc hệ thống Toà án nhân dân, được tổ chức theo mô hình hiện đại, chuyên nghiệp, tiên tiến, phù hợp chuẩn mực, thông lệ quốc tế, có chức năng giải quyết các tranh chấp, yêu cầu về hoạt động đầu tư, kinh doanh tại Trung tâm tài chính quốc tế; tiếp tục nghiên cứu mở rộng thẩm quyền để Toà án chuyên biệt giải quyết các tranh chấp, yêu cầu khác phát sinh tại Trung tâm tài chính quốc tế khi có đủ điều kiện; có cơ chế giải quyết tranh chấp đặc thù, vượt trội, tương thích với chuẩn mực và thông lệ quốc tế, phù hợp với điều kiện của Việt Nam.

- Về nguồn bổ nhiệm Thẩm phán: Đồng ý thực hiện theo hướng nguồn bổ nhiệm Thẩm phán xét xử tại Toà án chuyên biệt gồm Thẩm phán là người nước ngoài và Thẩm phán là người Việt Nam đủ tiêu chuẩn, điều kiện theo quy định.

- Viện Kiểm sát nhân dân không tham gia kiểm sát hoạt động của Toà án chuyên biệt. Trường hợp vụ việc có liên quan đến lợi ích công cộng, lợi ích của Nhà nước được giải quyết tại Tòa án nhân dân theo quy định của pháp luật hiện hành. Đảng uỷ Toà án nhân dân tối cao nghiên cứu, đề xuất phương án xử lý, giải quyết những khó khăn, vướng mắc, những vấn đề bất lợi cho Việt Nam phát sinh tại Toà án chuyên biệt.

Như vậy theo  Kết luận 223-KL/TW năm 2025 thì từ đầu năm 2026 chính thức sẽ có thẩm phán là người nước ngoài phù hợp với tiêu chuẩn Thẩm phán tại Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế.

Xem thêm Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế được thông qua ngày 11/12/2025 và có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2026.