Đề xuất hướng xử lý vật chứng trong một số trường hợp

Đề xuất hướng xử lý vật chứng trong một số trường hợp (Hình ảnh từ Internet)

Tòa án nhân dân tối cao đã có dự thảo Nghị quyết Hướng dẫn áp dụng một số quy định về xử lý vật chứng, tài sản bị tạm giữ, kê biên, phong tỏa trong quá trình xét xử.

Dự thảo Nghị quyết

Tòa án nhân dân tối cao đề xuất hướng xử lý vật chứng trong một số trường hợp

Cụ thể, tại dự thảo Tờ trình ban hành kèm dự thảo Nghị quyết của Tòa án nhân dân tối cao, Vụ Pháp chế và Quản lý Khoa học thuộc Tòa án nhân dân tối cao đề xuất xin ý kiến về việc xử lý vật chứng trong một số trường hợp như sau:

(1) Về xây dựng dự thảo Nghị quyết theo thủ tục rút gọn 

Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học thấy rằng việc ban hành Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định về xử lý vật chứng, tài sản bị tạm giữ, kê biên, phong tỏa trong quá trình xét xử nhằm kịp  thời tháo  gỡ khó khăn, vướng  mắc  trên  thực  tiễn,  góp  phần khơi thông nguồn lực, phát triển kinh tế-xã hội, giảm thiểu lãng phí của cải, vật chất theo đúng yêu cầu của Ban Chỉ Đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí.Căn cứ điểm b khoản 1, điểm d khoản 2 Điều 50 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2025, Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học kính trình Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao ban hành Nghị quyết theo trình tự, thủ tục rút gọn.

(2) Về xử lý vật chứng là tài sản chung Quan điểm thứ nhất cho rằng: Khi xử lý vật chứng là tài sản chung thì Tòa án cần xem xét, đánh giá về: 

- Tình trạng của tài sản chung (là tài sản chung theo phần, tài sản chung hợp nhất có thể phân chia hay tài sản chung hợp nhất không thể phân chia) và 

- Yếu tố lỗi của người đồng sở hữu tài sản chung trong việc để cho bị cáo sử dụng tài sản chung thực hiện hành vi phạm tội để làm căn cứ xem xét, xử lý vật chứng tài sản.Quan điểm thứ hai cho rằng: Trường hợp này không trả lại đồng sở hữu mà căn cứ vào điểm a khoản 2 Điều 106 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 để tuyên tịch thu vật chứng đó, người sở hữu chung tài sản (bao gồm cả trường hợp tài sản chung của vợ chồng) có thể có yêu cầu độc lập bồi thường thiệt hại trong vụ án hình sự hoặc tách ra để giải quyết bằng vụ án độc lập khác.

Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học đồng ý với quan điểm thứ nhất vì những lý do sau: 

- Căn cứ khoản 3 Điều 47 Bộ luật Hình sự 2015 thì: “Vật, tiền là tài sản của người khác, nếu người này có lỗi trong việc để cho người phạm tội sử dụng vào việc thực hiện tội phạm, thì có thể bị tịch thu”; 

- Nhằm bảo đảm việc xử lý vật chứng được giải quyết nhanh chóng, kịp thời, khơi thông nguồn lực phát triển, tránh phát sinh khởi kiện dân sự không cần thiết; 

- Bảo đảm quyền tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp khác của các đồng sở hữu đối với vật chứng trong các vụ án.

(3) Về xử lý vật chứng là hàng thật nhưng là hàng buôn lậu hoặc hàng giả 

Quan điểm thứ nhất cho rằng: Trường hợp vật chứng là hàng thật nhưng là hàng buôn lậu hoặc hàng giả nhưng vẫn có giá trị sử dụng, không ảnh hưởng đến sức khỏe con người hoặc không vi phạm điều cấm thì không tiêu hủy mà có thể tổ chức bán đấu giá theo quy định để nộp vào ngân sách nhà nước.

Quan điểm thứ hai cho rằng: Trường hợp này cần tịch thu, tiêu hủy vật chứng, không hợp thức hóa hàng giả, hàng buôn lậu để lưu hành trên thị trường.Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học nhất trí với quan điểm thứ nhất.Tuy nhiên trong trường hợp này, Tòa án cần phải cân nhắc, xem xét, đánh giá thận trọng, nếu xét thấy vẫn có giá trị sử dụng (như quần áo nhập lậu nhưng không thuộc trường hợp bảo hộ nhãn hiệu hàng hóa), không ảnh hưởng đến sức khỏe con người hoặc không vi phạm điều cấm thì có thể tổ chức bán đấu giá theo quy định để nộp vào ngân sách nhà nước để tránh lãng phí của cải, vật chứng, tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước.

Xem thêm dự thảo Nghị quyết.