Công văn 2244: Các hình thức thực hiện xử lý, sắp xếp lại nhà đất theo quy định tại Nghị định 03/2025 của VKSND tối cao

Công văn 2244: Các hình thức thực hiện xử lý, sắp xếp lại nhà đất theo quy định tại Nghị định 03/2025 của VKSND tối cao (Hình từ internet)

Ngày 19/5/2025, Viện kiểm sát nhân dân tối cao ban hành Công văn 2244/VKSTC-C3 về việc hướng dẫn một số nội dung thực hiện sắp xếp lại, xử lý nhà đất theo quy định tại Nghị định 03/2025/NĐ-CP.

Công văn 2244/VKSTC-C3

Công văn 2244: Các hình thức thực hiện xử lý, sắp xếp lại nhà đất theo quy định tại Nghị định 03/2025

Theo đó, Viện kiểm sát nhân dân tối cao hướng dẫn một số nội dung về việc sắp xếp lại, xử lý tài sản công là nhà đất trang Ngành. Trong đó, các hình thức thực hiện xử lý, sắp xếp lại nhà đất theo quy định tại Nghị định 03/2025/NĐ-CP như sau: 

(1) Giữ lại tiếp tục sử dụng

Việc giữ lại tiếp tục sử dụng được áp dụng đối với nhà đất đang sử dụng phù hợp với mục đích được Nhà nước giao, cho thuê, chuyển mục đích sử dụng đất, chuyển đổi công năng sử dụng của tài sản, công nhận quyền sử dụng đất, nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất, đầu tư xây dựng, mua sắm.

Đơn vị có nhà đất được phê duyệt phương án giữ lại tiếp tục sử dụng có trách nhiệm quản lý, sử dụng nhà đất theo đúng quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công, pháp luật về đất đai và pháp luật khác có liên quan.

(2) Thu hồi 

- Việc thu hồi nhà đất được áp dụng trong các trường hợp sau:

+ nhà đất không sử dụng liên tục quá 12 tháng, trừ trường hợp đang triển khai thủ tục để thực hiện dự án đầu tư theo quy định của pháp luật mà không thuộc trường hợp thu hồi theo quy định của pháp luật về đất đai;

+ Tặng cho, góp vốn, cho mượn, cho thuê, liên doanh, liên kết, sử dụng nhà đất để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ dân sự không đúng quy định, trừ nhà đất thuộc vụ việc đã được Tòa án nhân dân có thẩm quyền thụ lý;

+ nhà đất sử dụng không hiệu quả hoặc giảm nhu cầu sử dụng do thay đổi tổ chức bộ máy, thay đổi chức năng, nhiệm vụ.

- Üy ban nhân dân cấp tỉnh (nơi có nhà đất) ban hành Quyết định thu hồi nhà đất do Viện kiểm sát nhân dân tối cao quản lý sau khi Viện kiểm sát nhân dân tối cao phê duyệt phương án thu hồi.

- Trình tự, thủ tục bàn giao, tiếp nhận và xử lý nhà đất sau khi có quyết định thu hồi được thực hiện theo quy định tại Điều 18 Nghị định 151/2017/NĐ-CР và khoản 10 Điều 1 Nghị định 114/2024/NĐ-CP của Chính phủ.

(3) Điều chuyển

- Việc điều chuyển được áp dụng trong các trường hợp:

+ Khi có sự thay đổi về đơn vị quản lý, cơ cấu tổ chức, phân cấp quản lý;

+ Từ nơi thừa sang nơi thiếu theo tiêu chuẩn, định mức sử dụng tài sản công do cơ quan, người có thẩm quyền ban hành;

+ Việc điều chuyển tài sản mang lại hiệu quả sử dụng cao hơn;

+ Đơn vị được giao quản lý, sử dụng nhà đất nhưng không có nhu cầu sử dụng thường xuyên;

+ Trường hợp khác theo quy định của pháp luật.

Điều chuyển nhà đất được thực hiện khi xác định được cụ thể đơn vị tiếp nhận và đơn vị tiếp nhận phải có văn bản đề nghị tiếp nhận nhà đất trong đó thuyết minh sự phù hợp của việc tiếp nhận nhà đất với quy định về tiêu chuẩn, định mức sử dụng tài sản công.

- Thẩm quyền quyết định điều chuyển, nội dung Quyết định điều chuyển, việc bàn giao, tiếp nhận tài sản điều chuyển và các nội dung khác thực hiện theo quy định tại Điều 20, Điều 21 Nghị định 151/2017/NĐ-CР của Chính phủ và các văn bản quy định hiện hành.

- Đơn vị có tài sản điều chuyển có trách nhiệm cập nhật thông tin về nguyên giá, giá trị còn lại của tài sản điều chuyển tính đến thời điểm ban hành quyết định điều chuyển.

(4) Chuyển giao về địa phương quản lý, xử lý

- Việc chuyển giao nhà đất về địa phương quản lý, xử lý được thực hiện trong các trường hợp sau:

+ nhà đất đã được giao, bố trí làm nhà ở không đúng thẩm quyền trước ngày Luật Đất đai năm 2024 có hiệu lực thi hành có khuôn viên độc lập hoặc có thể tách biệt khỏi khuôn viên cơ sở nhà đất, có lối đi riêng mà cơ quan, đơn vị không còn nhu cầu sử dụng; 

+ nhà đất không thuộc trường hợp quy định tại điểm nêu trên mà cơ quan, đơn vị không còn nhu cầu sử dụng. 

- Thẩm quyền quyết định chuyển giao nhà đất về địa phương quản lý, xử lý: Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao quyết định chuyển giao nhà đất do ngành Kiểm sát nhân dân quản lý về Ủy ban nhân dân cấp tỉnh (nơi có nhà đất) quản lý, xử lý; 

- Nội dung chủ yếu của Quyết định chuyển giao gồm: 

+ Tên đơn vị có nhà đất chuyển giao; 

+ Danh mục nhà đất chuyển giao (địa chỉ nhà đất; diện tích đất, diện tích nhà; nguyên giá, giá trị còn lại theo sổ kế toán; lý do chuyển giao); 

Danh mục tài sản khác (chủng loại, số lượng; tình trạng; nguyên giá, giá trị còn lại theo sổ kế toán; lý do chuyển giao) trong trường hợp chuyển giao cùng với nhà đất;

Đơn vị có tài sản chuyển giao có trách nhiệm cập nhật thông tin về nguyên  giá, giá trị còn lại của tài sản chuyển giao tính đến thời điểm ban hành quyết định  chuyển giao. 

+ Cơ quan tiếp nhận tài sản chuyển giao: Ủy ban nhân dân cấp tỉnh nơi có nhà đất. 

+ Trách nhiệm tổ chức thực hiện. 

- Việc bàn giao, tiếp nhận nhà đất chuyển giao 

+ Trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày có Quyết định chuyển giao nhà đất của cơ quan có thẩm quyền, đơn vị có nhà đất chuyển giao có trách nhiệm phối hợp với cơ quan chức năng của địa phương thực hiện bàn giao tài sản; thực hiện hạch toán giảm tài sản chuyển giao. Việc bàn giao, tiếp nhận tài sản được lập thành Biên bản theo Mẫu số 01/TSC-BBGN ban hành kèm theo Nghị định 151/2017/NĐ-CP; 

+ Đối với nhà đất chuyển giao là trụ sở làm việc, cơ sở hoạt động sự nghiệp hiện có của đơn vị được Nhà nước giao trụ sở làm việc, cơ sở hoạt động sự nghiệp khác hoặc được đầu tư xây dựng trụ sở làm việc, cơ sở hoạt động sự nghiệp tại địa điểm mới mà trụ sở cũ không còn nhu cầu sử dụng thì việc bàn giao, tiếp nhận được thực hiện sau khi hoàn thành việc tiếp nhận trụ sở làm việc, cơ sở hoạt động sự nghiệp khác hoặc đầu tư xây dựng, đưa trụ sở làm việc, cơ sở hoạt động sự nghiệp tại địa điểm mới vào sử dụng theo quy định của pháp luật.

+ Trường hợp quá thời hạn theo quy định mà đơn vị có tài sản không bàn giao hoặc cơ quan chức năng của địa phương không tiếp nhận thì bên không bàn giao hoặc bên không tiếp nhận phải chịu trách nhiệm chi trả chi phí cho việc quản lý, bảo quản, bảo vệ tài sản trong thời gian chậm bàn giao, chậm tiếp nhận và chịu trách nhiệm bồi thường trong trường hợp tài sản bị hủy hoại, mất hoặc hư hỏng; không sử dụng ngân sách nhà nước để thanh toán chi phí phát sinh trong trường hợp này; 

+ Không thực hiện bồi thường, hỗ trợ, thanh toán giá trị tài sản đối với trường hợp chuyển giao nhà đất và các tài sản khác (nếu có) về địa phương quản lý, xử lý.

(5) Tạm giữ lại tiếp tục sử dụng

- Việc tạm giữ lại tiếp tục sử dụng được áp dụng trong các trường hợp:

+ Đối với nhà đất đã được giao, bố trí làm nhà ở không đúng thẩm quyền và không đủ điều kiện chuyển giao về địa phương quản lý, xử lý theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 13 Nghị định 03/2025/NĐ-CP, thì người đứng đầu đơn vị quản lý, sử dụng nhà đất phải thực hiện di dời các hộ gia đình, cá nhân ra khỏi khuôn viên cơ sở nhà đất để sử dụng đúng mục đích. Việc hỗ trợ đối với các hộ gia đình, cá nhân phải di dời (nếu có) được thực hiện như quy định về việc hỗ trợ để tháo dỡ, phá dỡ, di dời tài sản gắn liền với đất quy định tại khoản 2 Điều 21 Nghị định 88/2024/NĐ-CP.

+ Cơ quan, tổ chức, đơn vị quản lý, sử dụng nhà đất đề nghị đơn vị, tổ chức thực hiện nhiệm vụ bồi thường, hỗ trợ, tái định cư tại địa phương (nơi có nhà đất) lập phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để trình cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt phương án theo quy định của pháp luật về đất đai. Đơn vị, tổ chức thực hiện nhiệm vụ bồi thường, hỗ trợ, tái định cư có trách nhiệm phối hợp với cơ quan, tổ chức, đơn vị quản lý, sử dụng nhà đất trong quá trình lập, phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo quy định của pháp luật

Trường hợp sử dụng một phần cơ sở nhà đất không đúng quy định mà không thể tách phần diện tích sử dụng không đúng quy định thành khuôn viên độc lập, có lối đi riêng thì cơ quan, tổ chức, đơn vị có trách nhiệm chấm dứt việc sử dụng nhà đất không đúng quy định;

- Sau khi hoàn thành việc di dời, chấm dứt việc sử dụng nhà đất không đúng quy định thì đơn vị thực hiện sắp xếp lại, xử lý nhà đất theo quy định tại Nghị định 03/2025/NĐ-CP.

(6) Thay đổi phương án sắp xếp lại, xử lý nhà đất đã được phê duyệt

Việc thay đổi phương án sắp xếp lại, xử lý nhà đất đã được phê duyệt (bao gồm các trường hợp đã được phê duyệt phương án theo quy định của pháp luật về sắp xếp lại, xử lý nhà đất trước ngày Nghị định 03/2025/NĐ-CP có hiệu lực thi hành, nay có sự thay đổi) được thực hiện như sau:

- nhà đất đã được phê duyệt phương án thu hồi, điều chuyển hoặc chuyển giao về địa phương quản lý, xử lý nhưng chưa thực hiện bàn giao, tiếp nhận mà trong quá trình thực hiện cần phải thay đổi phương án đã được phê duyệt sang các phương án khác thì báo cáo Viện kiểm sát nhân dân tối cao để thay đổi phương án xử lý.

- Đối với nhà đất được phê duyệt phương án tạm giữ lại tiếp tục sử dụng thuộc trường hợp nhà đất sử dụng không đúng quy định tại điểm c khoản 4 Điều 15 Nghị định 03/2025/NĐ-CP, việc xử lý nhà đất sau khi hoàn thành việc di dời, chấm dứt việc sử dụng không đúng quy định được thực hiện theo quy định tại khoản 3 Điều 14 Nghị định 03/2025/NĐ-CP; không thực hiện thủ tục thay đổi phương án.

- Đối với nhà đất được phê duyệt phương án giữ lại tiếp tục sử dụng thì không thực hiện thủ tục thay đổi phương án, bao gồm cả các trường hợp có những thay đổi sau đây:

+ Thực hiện dự án đầu tư xây dựng mới, cải tạo, nâng cấp, mở rộng nhà, công trình trên khuôn viên đất. Trong trường hợp này, đơn vị thực hiện quản lý, sử dụng nhà đất theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công, pháp luật về đất đai, pháp luật khác có liên quan;

+ Trong quá trình sử dụng có sự thay đổi diện tích do đo đạc lại, do phương pháp đo đạc, do tự nhiên, sạt lở, do Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền giao thêm, do phá dỡ, giải phóng mặt bằng, do bị thu hồi một phần diện tích nhà đất hoặc thu hồi toàn bộ cơ sở nhà đất theo quy định của pháp luật về đất đai (baо gồm trường hợp cơ quan nhà nước chưa có quyết định thu hồi đất nhưng thuộc quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng). Trong trường hợp này, đơn vị thực hiện đăng ký đất đai, hạch toán, quản lý, sử dụng và xử lý nhà đất theo quy định của pháp luật có liên quan;

+ Tên của đơn vị quản lý, sử dụng nhà đất có sự thay đổi do hợp nhất, sáp nhập, chia tách, giải thể, chấm dứt hoạt động và các trường hợp thay đổi tên gọi khác hoặc có sự thay đổi cơ quan quản lý cấp trên hoặc chuyển đổi mô hình hoạt động đối với đơn vị sự nghiệp công lập theo quyết định của cơ quan, người có thẩm quyền mà pháp nhân mới được kế thừa quyền, nghĩa vụ về tài sản (nhà đất) theo quy định của pháp luật;

+ Tên địa chỉ nhà đất có sự thay đổi theo văn bản của cơ quan, người có thẩm quyền mà không thay đổi vị trí nhà đất thì đơn vị được tiếp tục thực hiện theo phương án được cơ quan, người có thẩm quyền phê duyệt theo tên gọi, địa chỉ nhà đất và diện tích nhà đất mới. Trường hợp việc thay đổi hiện trạng sử dụng nhà đất gắn với hành vi vi phạm quy định của pháp luật thì việc xử lý hành vi vi phạm được thực hiện theo quy định của pháp luật có liên quan;

+ Thực hiện xử lý nhà đất tại đơn vị theo quy định của Luật Quản lý, sử dụng tài sản công 2017, Nghị định 151/2017/NĐ-CP.

- Trường hợp nhà đất đã được cơ quan, người có thẩm quyền phê duyệt phương án sắp xếp lại, xử lý nhà đất nhưng trong quá trình tổ chức thực hiện phương án đã được phê duyệt mà phát sinh tranh chấp, khiếu nại, tố cáo hoặc bị lấn, chiếm thì đơn vị có nhà đất và các cơ quan chức năng xử lý theo quy định của pháp luật. Sau khi hoàn thành việc xử lý tranh chấp, khiếu nại, tố cáo, lấn, chiếm thì thực hiện như sau:

+  Trường hợp thuộc phạm vi, đối tượng quy định tại khoản 1 Điều 1, khoản 1 Điều 2 Nghị định 03/2025/NĐ-CP thì tiếp tục thực hiện theo phương án sắp xếp lại, xử lý nhà đất đã được cơ quan, người có thẩm quyền phê duyệt; trường hợp cần thay đổi phương án sắp xếp lại, xử lý nhà đất thì thực hiện theo quy định tại Nghị định 03/2025/NĐ-CP;

+ Trường hợp không thuộc phạm vi, đối tượng quy định tại khoản 1 Điều 1, khoản 1 Điều 2 Nghị định 03/2025/NĐ-CP thì dừng thực hiện phương án đã được phê duyệt. Việc quản lý, sử dụng, xử lý nhà đất trong trường hợp này thực hiện theo quy định của pháp luật có liên quan.

(7) Xử lý nhà đất sử dụng không đúng quy định

Thực hiện xử lý theo quy định tại Điều 15 Nghị định 03/2025/NĐ-CP.

(8) Xử lý chuyển tiếp đối với nhà đất của đơn vị đang thực hiện sắp xếp lại, xử lý theo quy định của pháp luật về sắp xếp lại, xử lý nhà đất trước ngày 01/01/2025 mà đến ngày Nghị định này có hiệu lực thi hành chưa được cơ quan, người có thẩm quyền phê duyệt phương án sắp xếp lại, xử lý

- Đối với nhà đất không thực hiện sắp xếp lại, xử lý quy định tại Điều 3 Nghị định 03/2025/NĐ-CP thì đơn vị có trách nhiệm quản lý, sử dụng nhà đất theo quy định tương ứng của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công, pháp luật về đất đai, pháp luật khác có liên quan; không tiếp tục thực hiện sắp xếp lại, xử lý theo quy định tại Nghị định 03/2025/NĐ-CP.

- Đối với nhà đất thuộc phạm vi sắp xếp quy định tại khoản 1 Điều 1 Nghị định 03/2025/NĐ-CP thì đơn vị tiếp tục thực hiện sắp xếp lại, xử lý nhà đất theo quy định tại Nghị định 03/2025/NĐ-CP. Trường hợp đã kiểm tra hiện trạng sử dụng nhà đất, tổng hợp, lập phương án sắp xếp lại, xử lý nhà đất, gửi lấy ý kiến Ủy ban nhân dân cấp tỉnh theo quy định về sắp xếp lại, xử lý nhà đất trước ngày Nghị định 03/2025/NĐ-CP có hiệu lực thi hành thì không phải thực hiện lại các công việc đã thực hiện.

- Trường hợp nhà đất đã được báo cáo kê khai và đề xuất, tổng hợp, lập phương án sắp xếp lại, xử lý nhà đất trước ngày Nghị định 03/2025/NĐ-CP có hiệu lực thi hành mà không còn phù hợp với quy định tại Chương II Nghị định 03/2025/NĐ-CP hoặc có những thay đổi quy định tại khoản 3 Điều 5 Nghị định 03/2025/NĐ-CP thì thực hiện theo quy định tại khoản 3 Điều 5 Nghị định 03/2025/NĐ-CP. Trường hợp cần phải kiểm tra lại hiện trạng nhà đất thì cơ quan có thẩm quyền lập phương án quy định tại khoản 3 Điều 4 Nghị định 03/2025/NĐ-CP xem xét, quyết định.

(9) Xử lý chuyển tiếp đối với nhà đất của đơn vị đã được phê duyệt phương án sắp xếp lại, xử lý nhà đất theo quy định của pháp luật về sắp xếp lại, xử lý nhà đất trước ngày 01/01/2025 mà đến ngày Nghị định 03/2025/NĐ-CP có hiệu lực thi hành chưa hoàn thành việc thực hiện phương án và nhà đất đó thuộc phạm vi sắp xếp lại, xử lý theo quy định tại Nghị định này

- Đối với nhà đất đã được phê duyệt phương án giữ lại tiếp tục sử dụng thì đơn vị quản lý, sử dụng nhà đất tiếp tục thực hiện các công việc chưa hoàn thành tương ứng theo quy định tại Điều 10 Nghị định 03/2025/NĐ-CP.

- Đối với nhà đất đã được phê duyệt phương án thu hồi, điều chuyển, chuyển giao về địa phương quản lý, xử lý thì tiếp tục thực hiện các bước công việc chưa hoàn thành tương ứng theo quy định tại các Điều 11, 12 và 13 Nghị định 03/2025/NĐ-CP.

Thời điểm để tính thời hạn ban hành Quyết định xử lý, ban hành văn bản giao cơ quan chức năng của địa phương tiếp nhận nhà đất; thời hạn bàn giao, tiếp nhận nhà đất thu hồi, điều chuyển, chuyển giao về địa phương quản lý, xử lý được tính từ ngày Nghị định 03/2025/NĐ-CP có hiệu lực thi hành. Việc bàn giao, tiếp nhận tài sản được lập thành Biên bản theo Mẫu số 01/TSC-BBGN ban hành kèm theo Nghị định 151/2017/NĐ-CP.

Trường hợp chưa thực hiện bàn giao, tiếp nhận mà cần thay đổi phương án sắp xếp lại, xử lý nhà đất thì thực hiện theo quy định tại khoản 1 Điều 17 Nghị định 03/2025/NĐ-CP.

- Đối với nhà đất đã được phê duyệt phương án tạm giữ lại tiếp tục sử dụng:

+ Trường hợp nhà đất sử dụng chưa đúng quy định thì thực hiện các bước công việc chưa hoàn thành tương ứng theo quy định tại Điều 14 Nghị định 03/2025/NĐ-CP;

+ Trường hợp nhà đất thuộc quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất phục vụ mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng phải thu hồi nhưng chưa có quyết định thu hồi của cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo quy định của pháp luật về đất đai thì đơn vị có trách nhiệm quản lý, sử dụng theo quy định của pháp luật về đất đai và thực hiện bàn giao cho cơ quan chức năng theo Quyết định thu hồi đất của cơ quan nhà nước có thẩm quyền;

+ Trường hợp nhà đất thuộc quyền quản lý, sử dụng hợp pháp của đơn vị mà chưa đưa vào sử dụng và không thuộc trường hợp phải thu hồi theo quy định của pháp luật thì đơn vị có phương án, quản lý, sử dụng nhà đất theo quy định và kê khai, báo cáo để sắp xếp lại, xử lý theo quy định tại Nghị định 03/2025/NĐ-CP.

(10) Xử lý chuyển tiếp đối với nhà đất của cơ quan, tổ chức, đơn vị đã được phê duyệt phương án sắp xếp lại, xử lý theo quy định của pháp luật về sắp xếp lại, xử lý nhà đất trước ngày 01/01/2025 mà đến ngày Nghị định 03/2025/NĐ-CP có hiệu lực thi hành chưa hoàn thành việc thực hiện phương án và nhà đất đó không thuộc phạm vi sắp xếp lại, xử lý theo quy định tại Nghị định này

- Đối với nhà đất đã được phê duyệt phương án giữ lại tiếp tục sử dụng thì việc quản lý, sử dụng, xử lý nhà đất đó được thực hiện theo quy định tương ứng của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công, pháp luật về đất đai, pháp luật khác có liên quan.

- Đối với nhà đất đã được phê duyệt phương án tạm giữ lại tiếp tục sử dụng thì căn cứ hiện trạng sử dụng, đơn vị có trách nhiệm quản lý, sử dụng theo quy định tương ứng của pháp luật về đất đai, pháp luật có liên quan.

- Đối với nhà đất đã được phê duyệt phương án thu hồi, điều chuyển, chuyển giao về địa phương quản lý, xử lý:

+ Trường hợp đã thực hiện việc bàn giao, tiếp nhận thì tiếp tục thực hiện các bước công việc chưa hoàn thành tương ứng theo quy định tại các Điều 11, 12 và 13 Nghị định 03/2025/NĐ-CP;

+ Trường hợp chưa thực hiện việc bàn giao, tiếp nhận thì dừng việc thực hiện phương án; việc quản lý, sử dụng, xử lý nhà đất đó được thực hiện theo quy định tương ứng của pháp luật về đất đai, pháp luật khác có liên quan.