Đề xuất phát triển ứng dụng định danh quốc gia VNeID

Đề xuất phát triển ứng dụng định danh quốc gia VNeID (Hình ảnh từ Internet) 

Bộ Công đã công bố dự thảo Nghị quyết về phát triển công dân số.

Dự thảo Nghị quyết

Đề xuất phát triển ứng dụng định danh quốc gia VNeID

Cụ thể, tại Điều 8 dự thảo Nghị quyết đề xuất phát triển ứng dụng định danh quốc gia VNeID như sau:

(1) Ứng dụng định danh quốc gia VNeID được phát triển, mở rộng để cung cấp các tiện ích số cho công dân không giới hạn, trong đó gồm các chức năng chính sau:

- Truy cập dữ liệu số của công dân;

- Định danh xác thực điện tử, cung cấp dịch vụ chữ ký số cá nhân miễn phí, dịch vụ chữ ký số doanh nghiệp, có giá trị pháp lý để thực hiện giao dịch số, thực hiện ký số bằng ứng dụng định danh quốc gia VNeID;

- Thực hiện dịch vụ công trực tuyến và giải quyết thủ tục hành chính;

- Cung cấp dịch vụ ví điện tử, thanh toán, chi trả an sinh xã hội;

- Cung cấp kênh giao tiếp chính thức, đảm bảo an toàn, bảo mật, hiệu quả giữa người dân với Nhà nước, người dân với doanh nghiệp và người dân với người dân.

(2) Cơ quan chủ quản, vận hành ứng dụng định danh quốc gia VNeID là Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội - Bộ Công an.

(3) Ứng dụng định danh quốc gia VNeID được đầu tư, vận hành đảm bảo phục vụ tối thiểu 10% cá nhân, tổ chức tại Việt Nam sử dụng đồng thời.

Lý giải, để xây dựng và phát Ứng dụng định danh quốc gia VNeID là một “siêu ứng dụng”, cung cấp công cụ số cho công dân số trong đó: 

- Về Mạng xã hội: Các mạng xã hội do các doanh nghiệp tư nhân phát triển phát sinh thực trạng về các tài khoản ảo, tin giả, lừa đảo. Đồng thời, Nhà nước hiện nay thiếu một kênh giao tiếp chính danh và hai chiều để truyền thông chính sách và lắng nghe phản biện. Mục tiêu (Phổ cập kênh chính danh): Tạo ra một mạng xã hội mà 100% người dùng được xác thực danh tính tuyệt đối (qua VNeID). Đây là kênh chính thức để công dân góp ý, phản biện và cơ quan nhà nước thông báo, giải quyết gốc rễ vấn nạn tin giả. Pháp luật điều chỉnh: cần rà soát với Luật Viễn thông và Nghị định 147/2024/NĐ-CP. Phải làm rõ cơ chế phối hợp giữa Bộ Công an (vận hành) và Bộ Khoa học và Công nghệ (quản lý nhà nước) về kiểm duyệt nội dung. Đồng thời, cần có quy định về việc triển khai mạng xã hội trên VNeID; và sử dụng tài khoản VNeID làm phương thức xác thực cho các mạng xã hội khác để thúc đẩy công dân số an toàn, lành mạnh

- Về Chữ ký số cá nhân: Mô hình CA công cộng hiện nay có rào cản về chi phí và kỹ thuật, khiến tỷ lệ người dân có chữ ký số rất thấp, cản trở giao dịch điện tử. Mục tiêu (Phổ cập nhanh): Nhà nước dẫn dắt cung cấp chữ ký số an toàn, miễn phí (hoặc chi phí thấp) ngay trên VNeID. Khi mọi công dân đã được xác thực có ngay chữ ký số, sẽ phổ cập ngay lập tức công cụ ký số cho hàng chục triệu dân, tạo cú hích bùng nổ cho dịch vụ công và thương mại điện tử.

Pháp luật cần điều chỉnh: Cần sửa đổi Luật Giao dịch điện tử 2023 và các văn bản hướng dẫn để công nhận mô hình chữ ký số mới do Nhà nước cung cấp (qua Bộ Công an) có giá trị pháp lý tương đương mô hình CA công cộng.

- Về Ví điện tử quốc gia : Thị trường ví do doanh nghiệp cung cấp phân mảnh. Nhà nước thiếu công cụ thanh toán, thúc đẩy thanh toán hai chiều (Công dân ↔ Nhà nước) một cách chủ động, trực tiếp. Mục tiêu (Nhà nước dẫn dắt): Xây dựng 01 Ví điện tử quốc gia duy nhất gắn với VNeID để: (1) Làm kênh chi trả an sinh xã hội, lương hưu, trợ cấp; (2) Làm kênh thanh toán dịch vụ công (thuế, phí, phạt), tích hợp với các tài khoản ngân hàng, các ví điện tử và các phương thức thanh toán khác để thống nhất trên VNeID. Pháp luật điều chỉnh: Cần rà soát, bổ sung Luật Ngân hàng Nhà nước và Luật Các tổ chức tín dụng để quy định cơ chế pháp lý đặc thù cho “Ví điện tử quốc gia”.

Một số quyền lợi của công dân số (dự kiến)

Căn cứ ĐIều 4 dự thảo Nghị quyết đề xuất một số quyền lợi của công dân số như sau:

(1) Quyền lợi về sở hữu và quản lý danh tính số

- Mỗi công dân có một danh tính điện tử duy nhất gắn với tài khoản định danh điện tử quốc gia, được pháp luật bảo vệ;

- Công dân có quyền quản lý, kiểm soát thông tin cá nhân của mình; được yêu cầu chỉnh sửa, cập nhật thông tin không chính xác và chuyển dữ liệu của mình sang cơ quan, tổ chức cung cấp dịch vụ khác theo quy định của pháp luật;

- Công dân có quyền theo dõi, biết dữ liệu cá nhân của mình được khai thác, sử dụng bởi các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan; được cung cấp phương thức để cho phép hoặc thu hồi việc chia sẻ dữ liệu;

- Công dân có quyền yêu cầu xóa dữ liệu cá nhân khi không còn mục đích sử dụng hoặc khi rút lại sự đồng ý, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.

(2) Quyền lợi được tiếp cận, sử dụng và hưởng lợi từ dịch vụ số

- Mọi công dân được bảo đảm quyền tiếp cận, sử dụng dịch vụ số an toàn, thuận tiện, không phân biệt vùng miền, giới tính, độ tuổi, trình độ hay điều kiện kinh tế;

- Người cao tuổi, người khuyết tật, đồng bào dân tộc thiểu số và các nhóm yếu thế được Nhà nước hỗ trợ các chính sách trong việc tiếp cận, sử dụng dịch vụ số;

- Công dân được hưởng chính sách miễn, giảm phí, lệ phí, thuế khi sử dụng dịch vụ công trực tuyến và các dịch vụ số khác theo quy định của pháp luật;

- Công dân có quyền được phục vụ thông qua các dịch vụ công trực tuyến, cung cấp thông tin một lần duy nhất, bảo đảm thuận tiện, liên thông, được ưu tiên phục vụ theo nguyên tắc dịch vụ công trực tuyến trước.

(3) Quyền lợi được bảo vệ và an toàn trên môi trường số

- Công dân được bảo vệ toàn diện trước các hành vi vi phạm pháp luật trên môi trường số;

- Công dân được tham gia các chương trình tuyên truyền, giáo dục, tập huấn, đào tạo về kỹ năng số, an toàn thông tin;

- Trẻ em, thanh thiếu niên được ưu tiên bảo vệ đặc biệt khi tham gia môi trường số, bảo đảm tiếp cận thông tin phù hợp độ tuổi, phòng ngừa hành vi xâm hại, bóc lột trên môi trường số;

- Công dân có quyền khiếu nại, tố cáo, phản ánh khi quyền lợi của mình trên môi trường số bị xâm phạm; được cơ quan có thẩm quyền tiếp nhận, giải quyết kịp thời theo quy định của pháp luật.

(4) Quyền lợi được tham gia dân chủ và giám sát số

- Công dân có quyền tiếp cận thông tin, dữ liệu mở của cơ quan quản lý nhà nước để phục vụ học tập, nghiên cứu, đổi mới sáng tạo và giám sát hoạt động của cơ quan quản lý nhà nước;

- Công dân có quyền sử dụng nền tảng số để tham gia góp ý, phản biện chính sách, pháp luật và đánh giá hoạt động của cơ quan quản lý nhà nước;

- Công dân có quyền giám sát tính minh bạch, hiệu quả trong các hoạt động chuyển đổi số của cơ quan quản lý nhà nước, đặc biệt trong việc sử dụng ngân sách và triển khai các dự án công nghệ

Xem thêm dự thảo Nghị quyết dự kiến có hiệu lực đến hết ngày 28/02/2027.