Loại đô thị và hệ thống đô thị sau sáp nhập đơn vị hành chính (dự kiến)

Loại đô thị và hệ thống đô thị sau sáp nhập đơn vị hành chính (dự kiến)(Hình từ internet)

Bộ Tư pháp đã công bố hồ sơ thẩm định dự thảo Nghị quyết về phân loại đô thị, dự kiến thay thế Nghị quyết 1210/2016/UBTVQH13 (sau đây gọi là dự thảo Nghị quyết).

Dụ thảo Nghị quyết

Loại đô thị và hệ thống đô thị sau sáp nhập đơn vị hành chính (dự kiến)

Cụ thể, dự thảo Nghị quyết đề xuất quy định mục đích, nguyên tắc phân loại đô thị, tiêu chí, tiêu chuẩn phân loại đô thị cho và tổ chức thực hiện phân loại đô thị. Đối tượng áp dụng phân loại đô thị:

- Thực hiện phân loại đô thị cho hệ thống đô thị gồm thành phố trực thuộc Trung ương; khu vực đô thị thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương;

- Phường và khu vực dự kiến thành lập phường thực hiện đánh giá trình độ phát triển đô thị theo tiêu chuẩn của loại đô thị.

Trong đó, dự thảo Nghị quyết đã đề xuất quy định về loại đô thị, hệ thống đô thị trên cả nước như sau:

(1) Thủ đô Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh là đô thị loại đặc biệt;

(2) Thành phố trực thuộc Trung ương không bao gồm điểm (1) là đô thị loại I. Tỉnh dự kiến thành lập thành phố trực thuộc Trung ương phải được đánh giá đạt tiêu chí đô thị loại I;

(3) Tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có các khu vực đô thị có phạm vi ranh giới xác định theo quy hoạch đô thị, gồm một phường độc lập hoặc cụm phường hoặc cụm phường, xã. Khu vực được phân loại: đạt tiêu chí đô thị loại I;

- Khu vực có vai trò, vị trí và chức năng của trung tâm đô thị được phân loại đô thị loại II;

- Khu vực có vai trò, vị trí và chức năng của đô thị thông thường được phân loại đô thị loại III;

(4) Phường, khu vực dự kiến thành lập phường được đánh giá đạt tiêu chuẩn trình độ phát triển đô thị loại II, loại III.

Phân loại đô thị đối với thành phố trực thuộc Trung ương, tỉnh dự kiến thành lập thành phố trực thuộc Trung ương

- Tỉnh dự kiến thành lập thành phố trực thuộc Trung ương phải được định hướng, quy hoạch và đầu tư xây dựng theo chương trình, kế hoạch phát triển đô thị đạt các yêu cầu tiêu chí, tiêu chuẩn về phân loại đô thị.

- Phân loại đô thị đối với thành phố trực thuộc Trung ương hoặc tỉnh dự kiến thành lập thành phố trực thuộc Trung ương đáp ứng yêu cầu quy định tại Phụ lục I dự thảo Nghị quyết này, cụ thể:

- Không thực hiện đánh giá phân loại đô thị loại đặc biệt đối với Thủ đô Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh.

- Trường hợp thành lập thành phố trực thuộc Trung ương để đáp ứng yêu cầu đặc biệt về quản lý lãnh thổ, phát triển kinh tế - xã hội thì trong vòng không quá 36 tháng kể từ ngày có quyết định thành lập, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh phải thực hiện đánh giá, phân loại đô thị trình cấp có thẩm quyền công nhận.

Xem thêm nội dung tại dự thảo Nghị quyết.

Theo dự thảo Tờ trình của Bộ Tư pháp về việc ban hành Nghị quyết về phân loại đô thị. Bộ Tư pháp nêu rõ trong bối cảnh mô hình chính quyền địa phương được chuyển đổi sang mô hình 02 cấp, thời gian tới công tác đánh giá và phân loại đô thị bộc lộ một số khó khăn, vướng mắc, đó là:

- Không còn đối tượng phân loại đô thị theo quy định đối với các đơn vị hành chính là quận, thành phố, thị xã, thị trấn khi chuyển sang thực hiện mô hình chính quyền địa phương 02 cấp. Các đơn vị hành chính này bị bãi bỏ hoặc không còn là cấp hành chính độc lập, trong khi hệ thống phân loại đô thị theo quy định hiện hành chưa có cơ chế thay thế tương thích với thay đổi về mô hình tổ chức bộ máy chính quyền nêu trên, dẫn tới khoảng trống pháp lý và bất cập trong quản lý, đánh giá loại đô thị.

- Mối quan hệ giữa phân loại đô thị và tổ chức chính quyền địa phương chưa rõ ràng, chưa có hướng dẫn về việc gắn với phân cấp, phân quyền, tổ chức bộ máy ở cấp cơ sở. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến việc lập kế hoạch đầu tư, chuyển đổi xã thành phường, tổ chức chính quyền phù hợp trình độ đô thị hóa.

- Các tiêu chí phân loại đô thị và tiêu chuẩn đánh giá các phường quy định trong Nghị quyết số 1210 và Nghị quyết số 26 trước đây được xây dựng cho toàn đô thị hoặc cho các đơn vị hành chính có đầy đủ cơ cấu quản lý, do vậy cần điều chỉnh để phù hợp với thực tiễn mới của không gian đô thị các địa phương hiện nay.

Bộ Tư pháp cũng chỉ rõ hệ thống đô thị của Việt Nam đã có nhiều thay đổi so với trước khi sắp xếp, đó là:

- Hệ thống đô thị sẽ chuyển đổi, gia tăng các không gian phát triển đa trung tâm, do vậy, đòi hỏi cần điều chỉnh một số quy định về phân loại đô thị và hệ thống đô thị

- Việc sắp xếp đơn vị hành chính và chuyển sang mô hình chính quyền địa phương 02 cấp đã tạo ra nhiều thay đổi về không gian đô thị, mô hình quản trị và trách nhiệm quản lý, tổ chức phát triển. Do vậy cần phân định hệ thống tiêu chí, tiêu chuẩn gắn với cấp tỉnh và cấp xã.

- Chủ trương chuyển đổi số, phát triển đô thị thông minh, chuyển đổi xanh cần được cụ thể hóa trong công tác đánh giá, quản lý chất lượng đô thị và quy định phân loại đô thị.