Xin ý kiến về Tổ nhân dân tự quản (Bình Dương) và Tổ dân cư (BR-VT) theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp

Xin ý kiến về Tổ nhân dân tự quản (Bình Dương) và Tổ dân cư (BR-VT) theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp (Hình từ Internet)

Ngày 15/8/2025, Đảng ủy Đoàn đại biểu Quốc hội và Hội đồng nhân dân Thành phố ban hành Công văn 19-CV/ĐU đề xuất Ban Thường vụ Thành ủy có chủ trương về các vấn đề phát sinh khi tổ chức mô hình chính quyền hai cấp (mô hình Đội Quản lý trật tự đô thị, Tổ nhân dân tự quản, Tổ dân cư).

Công văn 19-CV/ĐU

Xin ý kiến về Tổ nhân dân tự quản (Bình Dương) và Tổ dân cư (BR-VT) theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp

Trên cơ sở báo cáo của Thường trực HĐND Thành phố về kết quả làm việc, Đảng ủy Đoàn Đại biểu Quốc hội và HĐND Thành phố báo cáo, xin ý kiến Ban Thường vụ Thành ủy về mô hình Tổ nhân dân tự quản (Bình Dương) và Tổ dân cư (BR-VT) như sau:

(1) Thực trạng, đặc điểm Tổ NDTQ và Tổ dân cư

- Tổ NDTQ (trên địa bàn tỉnh Bình Dương trước đây) được thành lập là mô hình đặc thù, tự quản về an ninh trật tự do Công an tỉnh đề xuất. UBND tỉnh ban hành Quy định về tổ chức, hoạt động, HĐND tỉnh ban hành Nghị quyết về chế độ, chính sách. Hiện nay, đa số thành viên Tổ NDTQ đồng thời tham gia Tổ bảo vệ an ninh trật tự ở cơ sở. Chế độ, chính sách của Tổ NDTQ hiện thấp hơn so với Tổ Bảo vệ an ninh trật tự ở cơ sở.

- Tổ dân cư (trên địa bàn tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu trước đây) là mô hình tự quản của nhân dân, được tổ chức dưới thôn, ấp, khu phố, khu dân cư. Được tổ chức theo các Quyết định của UBND tỉnh, có quy định về mức hoạt động phí hàng tháng (phục vụ xăng xe, sổ sách, trà nước để phục vụ trực tiếp các hoạt động thường xuyên của Tổ dân cư). Hiện nay còn 5.116 tổ (có Tổ trưởng, Tổ phó).

- Sau khi sáp nhập 03 tỉnh/thành phố, UBND Thành phố đã ban hành Công văn 380/UBND-VX3, Sở Nội vụ ban hành Hướng dẫn 990/HD-SNV yêu cầu: “bảo đảm định hướng Thành phố Hồ Chí Minh (mới) tổ chức mô hình tự quản của cộng đồng dân cư dưới phường là khu phố, dưới xã là ấp, dưới đặc khu là khu dân cư, không tổ chức mô hình tổ dân cư, tổ nhân dân tự quản”; đồng thời đề nghị UBND cấp xã rà soát, hoàn thành phương án sắp xếp không tổ chức mô hình tổ dân cư, tổ nhân dân tự quản trước ngày 20/8/2025.

(2) Ý kiến của Đảng ủy Đoàn Đại biểu Quốc hội và HĐND Thành phố

- Đảng ủy Đoàn Đại biểu Quốc hội và HĐND Thành phố thống nhất quan điểm trên địa bàn Thành phố cần thực hiện đúng quy định dưới đơn vị hành chính cấp xã tổ chức mô hình tự quản của cộng đồng dân cư là khu phố, ấp, khu dân cư (như 102 phường, xã ở khu vực Thành phố Hồ Chí Minh trước sắp xếp).

- Tuy nhiên, việc chấm dứt hoạt động của các Tổ NDTQ, Tổ dân cư không thể thực hiện ngay trong tháng 8/2025 như chỉ đạo tại Văn bản số 380/UBND-VX và Hướng dẫn 990/HD-SNV vì những lý do như sau:

+ Sau quá trình hoạt động lâu dài, Tổ NDTQ tại khu vực Bình Dương ngoài các chức năng tự quản về an ninh trật tự đã tham gia vào nhiều nhiệm vụ tại địa phương. Vai trò của Tổ dân cư, Tổ NDTQ trong công tác quản lý của địa phương là rất quan trọng, là cầu nối của chính quyền địa phương với nhân dân, đặc biệt trong giai đoạn phòng, chống dịch Covid-19, trong công tác bầu cử (tương tự như vai trò của Tổ nhân dân Tổ dân phố trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh trước đây). Trước đây, khi Thành phố Hồ Chí Minh có chủ trương chấm dứt hoạt động của Tổ nhân dân Tổ dân phố, sắp xếp lại quy mô khu phố, ấp theo quy định thì có Kế hoạch với lộ trình thực hiện theo từng bước. Trong đó, chú trọng công tác vận động, tuyên truyền, tổ chức các hoạt động khen thưởng, tri ân nhằm đảm bảo sự đồng thuận trong hệ thống chính trị cơ sở, nhân dân.

+ Về mặt pháp lý, Tổ NDTQ, Tổ dân cư được thành lập từ Quyết định quy phạm của UBND cấp tỉnh, được HĐND cấp tỉnh ban hành Nghị quyết quy định về chế độ, chính sách. Do đó, để chấm dứt hoạt động của mô hình này thì UBND, HĐND Thành phố phải ban hành các Quyết định, Nghị quyết quy phạm bãi bỏ các Quyết định, Nghị quyết trước đây theo đúng trình tự thủ tục quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

+ Quy mô quản lý về địa bàn, về mật độ dân cư (số hộ, số nhân khẩu) của các khu phố, ấp ở hai khu vực Bà Rịa - Vũng Tàu và Bình Dương có khác biệt so với khu vực Thành phố Hồ Chí Minh trước sắp xếp (do trước khi sáp nhập, Thành phố Hồ Chí Minh đã bỏ các Tổ dân cư và sắp xếp lại các khu phố; còn Bà Rịa - Vũng Tàu và Bình Dương thì chưa sắp xếp). Do đó, việc ngay lập tức bỏ Tổ dân cư, Tổ NDTQ ở hai khu vực này sẽ ảnh hưởng, gây khó khăn rất lớn đến khả năng quản lý, điều hành của khu phố, ấp, nhất là trong mô hình mới và công tác chuẩn bị bầu cử trong thời gian sắp tới.

+ Hiện nay, Bộ Nội vụ đang được Chính phủ giao xây dựng quy định mới để sắp xếp khu phố, ấp. Nếu triển khai chấm dứt Tổ NDTQ, Tổ dân cư, sau đó, lại triển khai sắp xếp khu phố, ấp theo quy định mới sẽ ảnh hưởng đến hoạt động của người dân, doanh nghiệp, cụ thể là việc xác định địa chỉ kinh doanh, điều chỉnh giấy đăng ký kinh doanh.....

(3) Đề xuất của Đảng ủy Đoàn đại biểu Quốc hội và HĐND Thành phố

Căn cứ các chỉ đạo, quy định của Trung ương, tình hình thực tế, Đảng ủy cho rằng việc sắp xếp lại các khu phố, ấp, bãi bỏ mô hình Tổ NDTQ, Tổ dân cư cần đồng bộ và đảm bảo thực hiện chính xác các chỉ đạo của Bộ Chính trị, Thủ tướng, Bộ Nội vụ, cụ thể là:

- Đồng bộ với chủ trương tạm dừng việc sắp xếp khu phố, ấp: theo Quyết định 759/QĐ-TTg của Thủ tướng, tại phần V, mục 1.3 quy định "Tiếp tục xác định thôn, tổ dân phố là tổ chức tự quản của cộng đồng dân cư, không phải là cấp hành chính trước mắt giữ nguyên thôn, tổ dân phố hiện có. Chính phủ chỉ đạo Bộ Nội vụ nghiên cứu và xác định lộ trình sắp xếp, tổ chức lại thôn, tổ dân phố theo hướng tinh gọn, phục vụ trực tiếp đời sống của cộng đồng dân cư trên địa bàn cấp xã"; Công văn 4168/BNV-CQĐPH của Bộ Nội vụ trong đó đề nghị: “a) Trước mắt giữ nguyên các thôn, tổ dân phố tại các ĐVHC cấp xã (mới) cho đến khi có quy định mới của Chính phủ."

- Đồng bộ với lộ trình chấm dứt hoạt động người hoạt động không chuyên trách cấp xã theo Kết luận 163-KL/TW năm 2025 của Ban Chấp hành Trung ương có nêu “Nghiên cứu lộ trình kéo dài việc sử dụng người không chuyên trách phù hợp với thời điểm sắp xếp lại thôn, tổ dân phố (đến ngày 31/5/2026)".

Trên cơ sở các chủ trương nêu trên, trong điều kiện giữ nguyên, chưa sắp xếp khu phố, ấp (trên địa bàn khu vực Bà Rịa – Vũng Tàu và Bình Dương) theo chỉ đạo của Trung ương, nhằm đảm bảo sự đồng thuận trong hệ thống chính trị cơ sở và tạo điều kiện hỗ trợ cho hoạt động của khu phố, ấp, Đảng ủy Đoàn Đại biểu Quốc hội và HĐND Thành phố kiến nghị Ban Thường vụ Thành ủy:

- Thống nhất chủ trương sẽ chấm dứt mô hình Tổ NDTQ, Tổ dân cư đồng bộ với thời điểm thực hiện sắp xếp khu phố, ấp theo quy định mới của Chính phủ (theo Kết luận 163-KL/TW năm 2025 của Ban Chấp hành Trung ương là đến ngày 31/5/2026).

- Giao Đảng ủy UBND thành phố chỉ đạo UBND thành phố giao cơ quan chuyên môn chuẩn bị Kế hoạch với lộ trình thực hiện theo từng bước, chú trọng công tác vận động, tuyên truyền, tổ chức khen thưởng, tri ân trước khi chấm dứt hoạt động (như cách làm của thành phố Hồ Chí Minh trước sắp xếp) nhằm đảm bảo sự đồng thuận trong hệ thống chính trị cơ sở, nhân dân.

Nguyễn Thị Mỹ Quyền